donderdag 29 juni 2017

ANNA'S JAREN (223) - Mooie dag

Er werd hard gewerkt aan de toepassing van een van de grootste uitvindingen van de twintigste eeuw. In Amerika was de werking van de halfgeleider ontdekt. Door de transistor ontstond er een nieuwe generatie computers, die een groei beleefde tot de jaren zestig. Waarna de ontwikkeling van de microchip de computer voor menigeen bereikbaar zou maken.

In het Jemenitische Aden kwam het geweld tot uitbarsting na de stemming in de Veiligheidsraad over de verdeling van het Britse mandaatgebied Palestina. Er waren nauwelijks Britse troepen in de toen nog Britse havenstad. Na een moord op twee meisjes werden bij rellen 82 Joden vermoord en raakten er 76 gewond. Er werden meer dan honderd Joodse winkels leeggeroofd, vier synagogen en 220 Joodse woningen gingen in vlammen op. Een in de stad aanwezige militaire eenheid, bestaande uit Arabische moslims, keek toe. Veel Joden vluchtten daarop het land uit.

Bij alle reuring in de wereld kopten Nederlandse kranten ook nog met nieuws van dichtbij. Er kwam een Parlementaire Enquête over het functioneren van de regering vlak voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het parlement was in 1940 immers buiten werking gesteld. Koningin Wilhelmina nam zelfstandig besluiten en ontsloeg ministers. Niet alles kwam naar voren, omdat de rol van de koningin niet ter discussie stond. Schoot lekker op. Wel werden er nieuwe getuigenissen opgetekend onder meer over financieel en economisch beleid, en over het herstel van de democratie. Er werden 850 mensen verhoord, tot aan 1956.
En Han moest voorkomen. Hij vond het wel een mooie dag, om de voorpret te verlengen ging hij lopend naar de rechtbank. Een cameraman filmde zijn wandeling, voor het bioscoopjournaal. Binnen vocht de internationale pers om een goed plekje, er mochten opnamen worden gemaakt. De rechtszaal had veel weg van een chic veilinghuis, acht schilderijen hingen er, goed in het zicht. Van Meegeren trad binnen, tot in de puntjes verzorgd in donkerblauw pak. Het cameraleger ratelde. Han leek magerder en ouder geworden. Hij liet zich uitgebreid fotograferen met en zonder zijn zwarte bril.
Van Meegeren gaf grif toe dat hij schuldig was en noemde de wetenschappelijke uitleg die de Belgische chemicus Coremans tijdens de zitting gaf buitengewoon pienter. ‘Bijna pienterder dan het schilderen van Emmaüs zelf.’ 
Het hof had ook nog even een vraagje aan Piller. Waarom deze Van Meegeren als privégevangene had vastgehouden en niet aan Justitie had uitgeleverd. Piller kaatste terug: het kostte teveel tijd om te achterhalen wie er bij Justitie niet fout waren geweest. Applaus. 

Van Meegeren tijdens de rechtszaak
(Foto: Wikipedia)
Er kwam een reeks van getuigenverklaringen die voor hilariteit zorgden. De rechter moest regelmatig de hamer hanteren. Hannema, Van Beuningen en Van der Vorm werden kort ondervraagd. Gejoel. De makelaar die na Boon voor Van Meegeren bemiddelde verklaarde niets van kunst te weten. ‘Maak je geen zorgen,’ had Van Meegeren gezegd, ‘de mensen waarmee je te maken krijgt, weten er ook niets van.’ Gelach.
De aanklager somde in zijn slotpleidooi de reeks vervalsingen nog eens op, bij elk ‘kunstwerk’ applaus, gejoel, gelach en gefluit. De rechter kreeg bijkans hamerkramp en dreigde de rechtszaal te laten ontruimen.
Hans advocaat las voor uit het door het hof bevolen psychiatrisch rapport. De psychiaters vonden Van Meegeren een beminnelijk, goedhartig personage met buitengewone gevoeligheid voor kritiek en een abnormale behoefte zich op zijn vijanden te wreken.
De aanklager eiste twee jaar gevangenisstraf. De rechter maakte er een jaar van.
Van Meegeren zei later tegen de verslaggevers het als een goede verliezer te accepteren.
Vlak voor hij zijn straf moest ondergaan, werd hij in het ziekenhuis opgenomen. Een maand later kreeg hij een hartaanval. Op 30 december overleed Han van Meegeren.

De Afrikaanderwijk bood nog steeds nauwelijks mogelijkheid voor kinderspel. Het was er zelfs hier en daar gevaarlijk. Berucht was het ‘moordenaartje’, de stoomtram die vanuit de Rosestraat over de Putselaan reed. De gemeente had daar ter beveiliging op een enkele plaats langs het spoor een metalen afscheiding geplaatst. Een gebogen metalen buis, enigszins gelijkend op de tuimelrekken die je tegenwoordig ziet op kinderspeelplaatsen. En natuurlijk werd eraan getuimeld. Tot die keer dat hulpverleners de resten van een kind in kartonnen dozen verzamelden.
Ik zocht met buurjongetjes steeds meer het avontuur op. Wij bouwden vlotjes waarmee wij dobberden in de met hemelwater gevulde bomtrechters op de Wilhelminakade. Vlakbij het hoofdkantoor van de Holland-Amerika Lijn, het huidige Hotel New York. Later, toen wij konden zwemmen, deden wij dat in de rivier of de havens. In onderbroek, met de gulp aan de achterkant, en begrepen maar niet dat moeders dat zagen aan de onderbroek, die ons nog schoon leek. We hadden hem nog wel zo mooi laten drogen in de zon.

(wordt vervolgd)
nnn

zaterdag 24 juni 2017

ANNA'S JAREN (222) - Ouderdomsvoorziening

Van de wederopbouw van Rotterdams binnenstad kwam voorlopig praktisch niets terecht. Alle energie ging naar het herstel van haventerreinen. Het centrum bleef een troosteloze, lege ruimte, omzoomd door de ‘brandgrens’. Mogelijkheden tot vertier bleven beperkt. Voetbal – Feijenoord, Sparta, Excelsior, Xerxes – dat was het wel zo’n beetje. En boksen, daar hielden de Rotterdammers ook van. Er bevonden zich twee groten onder hen, Bep van Klaveren en Luc van Dam. In augustus vochten zij om de Nederlandse titel in het middengewicht. In de Kuip. Wie het maar even kon betalen ging kijken. ‘De grote strijd’, vijftien ronden van drie minuten. Lang van tevoren hadden zij het er al over en na de wedstrijd, die Van Klaveren won, konden Jan en Jillis er nog niet over ophouden. Van Dam moest opgeven doordat een wenkbrauw openscheurde, een oude blessure. De revanche kwam een maand later. Luc van Dam heroverde de titel alweer in het Olympisch Stadion, doordat ditmaal Van Klaveren precies hetzelfde overkwam. Wie er ook won, het was in elk geval een Rotterdammer. Van Klaveren erover in een interview met Jules Deelder: ‘Nou ik sloeg ’m te pletteren toen die eerste keer in het stadion zèg. Dat was gelijk van pak ’m beet, weetjewel, ik hield niet van dat slome gedoe, ik sprong tussenbeien als een tijger of een panter door de ring heen, daar stond ik bekend om…’ 

Vijfenzestigplus, Anna stond er niet best voor. Onder de Ouderdomswet, die de confessionelen wilden handhaven, moesten bejaarden het zien te redden met een minimaal bedragje. En er vielen veel mensen buiten de boot. De nood onder arme ouderen was hoog. Het was tijd voor verandering. Die kwam toen Willem Drees als minister van Sociale Zaken de grondslag van sociale voorzieningen legde met de Noodwet Ouderdomsvoorziening. Drees noemde de regeling ‘Noodwet’ om te benadrukken dat het om een tijdelijke maatregel ging. De KVP zou mogelijk niet akkoord gaan met een definitieve, socialistische oplossing. De communisten gingen akkoord, hoewel zij de uitkeringen veel te laag vonden. Ongeveer de helft van de 65-plussers kwam er voor in aanmerking. Echtparen zonder inkomen kregen achttien gulden per week, Anna een tientje. Landlopers, gevangenen en andere ‘onmaatschappelijke lieden’ werden uitgesloten. Bij misbruik van sterke drank kon de uitkering worden ingetrokken. Drees was geheelonthouder.
Veel bejaarden waren blij met het minimum pensioentje. ‘Vader Drees’ werd er zeer populair door, kreeg bloemen, brieven en cadeaus.

➧ De Noodwet Ouderdomsvoorziening is de opmaat naar een uitbreiding van de sociale voorzieningen, al duurt het nog even. Toenemende welvaart en groeiend besef van sociale rechtvaardigheid zijn de motor. In 1957 wordt de Algemene Ouderdomswet van kracht, waardoor iedereen premies moet afdragen.

Thuis bij Anna in haar weinige foto´s snuffelen. Foto´s uit een oude schoenendoos één voor één in handen nemen, gebroken hoekjes rechtbuigen, omkeren, de achterkant bekijken, cryptische potloodaantekeningen proberen te ontcijferen en dan weer naar de voorkant. Fysiek genot dat geen digitaal archief kan leveren.
Op een gegeven moment had ik een bruinige, ietwat schimmige foto in handen. Van een prachtige, jonge vrouw. Oogverblindend. Ik kon mijn ogen er niet van afhouden.
´Wie is dat opoe?’
‘Dat ben ik.’
Ik bespeurde verlegenheid, Anna giechelde.
Kinderen kunnen zich er geen voorstelling van maken dat oude mensen ooit jong en mooi waren. Niet veel later zou ik een glimp van die verloren schoonheid opvangen toen ik onverwacht Anna’s kamer binnenstapte en haar betrapte op het moment dat zij toilet maakte, iets wat altijd in het verborgene gebeurde. Heur haar, normaliter bedwongen in een wrong op het achterhoofd, hing los en reikte tot aan haar middel. Voor de kapper was er geen geld. Dat haar, dat ik alleen maar als witgrijs kende, was voor de onderste dertig centimeter nog pikzwart.
Anna had ook donkere ogen, nog wat Indisch bloed in de aderen. Zij stamde af van een door een Nederlandse theeplanter bij een baboe verwekt kind. De plantage van die voorzaat, op Welgelegen, moet omvangrijk zijn geweest. En de erfenis had dat ook kunnen zijn als Soekarno geen roet in het eten had gegooid. Wat restte, waren advocatenrekeningen. De onenigheid over de betaling ervan was uitgelopen op ruzie, die ontaardde in een strijd waarbij de boerse zijde van de familie elkaar met paardendrollen bekogelde. Waarvan later verslag met een lach, door Anna.
Vervlogen illusies. Zij had mij een piano beloofd als het geld binnenklotste. Voor iedereen had Anna wat bedacht. De uitkeringen waren nog steeds niet genoeg om van te leven. Anna, die ‘van Drees ging trekken’ zag de regeling desalniettemin als een nieuw begin, gewend als zij was van nog minder rond te komen. Zij begon een leven als van een bohemienne, telkens weer blij met haar uitkerinkje, stelde zij zich in dienst van kinderen en kleinkinderen. Zodra Anna haar geld had opgestreken begon zij vanaf Katendrecht een tocht langs de familie, om gul uit te delen, mee te eten, een of twee nachtjes te slapen.
En vooral om te praten, vertellen en lachen.

‘You talk too much, Anna,
you talk too much’.

Zij legde alles lopend af en weer teruggekeerd in haar eigen woning, had zij al snel geen geld meer voor eten en moest zij een tweede ronde beginnen, ditmaal niet om uit te delen maar om te ontvangen.
En altijd praten, vertellen en lachen, dollen met kleinkinderen. Van zo’n opoe wilden zij er wel zes.
‘Wat zijn je schoenen mooi gepoetst, ze glimmen als een hondenkulleke in de manenschijn.’
Ondeugende raadsels, ondanks Jans corrigerend ‘moeder, moeder’:

Geel istie
Wit pistie
Stijf statie
Hard gatie

Hoe belangrijk moet zoiets simpels als de waterkraan ooit zijn geweest in Anna’s leven.

 (wordt vervolgd)
nnn

maandag 19 juni 2017

ANNA'S JAREN (221) - Bootvluchtelingen

De Exodus, na de overname door de Britten
(Foto: Wikipedia)
In Duitsland verbleven zeventigduizend Joden die de concentratiekampen hadden overleefd. Zij zaten in opvangkampen die niet erg veel comfortabeler waren. 
Displaced Persons,  bang te moeten terugkeren naar landen waar antisemitisme alweer de kop opstak. Het grootste kamp, Bergen-Belsen, lag in de Britse zone. De Britten voelden er niets voor dat er een massale emigratie op gang kwam naar hun mandaatgebied Palestina en lieten slechts kleine aantallen toe. Vertwijfeld scheepten 4500 Holocaustslachtoffers illegaal in op de Exodus’47  in de hoop het ‘beloofde land’ te bereiken. De haven van Haifa was al in zicht, toen de Britse marine het schip enterde. Via Frankrijk gingen de illegale emigranten terug naar Hamburg, waar zij werden ontscheept door Engelse militaire politie met het geweer in de aanslag. En weer in omheinde en streng bewaakte interneringskampen werden opgesloten.

Minister-president Beel liet in een radiotoespraak weten dat de troepen in beweging waren gekomen: ‘Landgenoten, er komt een punt waarop lankmoedigheid ophoudt een deugd te zijn.’ Het Nederlandse vrijwilligersleger leverde al gevechten voor het behoud van de kolonie Indië. Er waren meer militairen nodig. Door een wetswijziging konden dienstplichtigen worden ingezet. Opgeschoten jongens verdwenen gaandeweg uit het straatbeeld van de Afrikaanderwijk. De communisten protesteerden hevig tegen het ingrijpen in Indië. ‘Maak van onze jongens geen SS’ers.’

‘Operatie Product’, werd de eerste grote actie in Indië genoemd. Republikeinse gebieden, waar zich grote ondernemingen bevonden, moesten worden veroverd. Dat lukte redelijk tot de Veiligheidsraad opriep het vuren te staken en er weer een periode van onderhandelen en wederzijdse bestandsschendingen begon. Drees was antikoloniaal en vond het onvermijdelijk en juist dat Indonesië uiteindelijk onafhankelijk zou worden. Hij dreigde met aftreden als het Nederlandse leger tijdens de actie Djokjakarta zou innemen, waar Soekarno’s regering zat. Drees was niet de enige die oorlog tegen Indonesië niet zag zitten. Henk van Randwijk zei in Vrij Nederland nee tegen het geweld. Zevenduizend leden van de Partij van de Arbeid zegden op. Ed Hoornik schreef dat dit erger was dan de inval van de Duitsers.
De regering probeerde de indruk te wekken dat Nederland niet weer in oorlog was. Het ging immers om een binnenlands conflict en de operatie was een ‘politionele actie’. Plantages, oliebronnen en kolenmijnen kwamen terug in Nederlandse handen. De Indonesiërs werden er steeds gemotiveerder door en vochten terug.
Wel oorlog dus, de Veiligheidsraad riep op de vijandelijkheden te staken, er werd totaal niet geloofd dat het om een binnenlandse aangelegenheid ging. De Verenigde Staten boden aan het overleg te regelen en de operaties werden beëindigd. Vervolgens nam de Veiligheidsraad twee resoluties aan, een onmiddellijk staakt-het-vuren en de bemiddeling door de raad bij het oplossen van de geschillen. Nederland koos eieren voor zijn geld.
Er kwamen steeds meer dienstweigeraars en steeds meer jonge Nederlanders hadden de buik vol van alle toestanden en gingen verlangen naar een nieuw leven elders, 22 procent dacht al in 1947 aan emigratie.

Spionage en contraspionage tussen Oost en West nam een volle omvang. Truman richtte de CIA op met als doel een ramp als die van Pearl Harbor te voorkomen. Die inlichtingendienst was min of meer een doorstart van diensten die in de oorlog hun werk deden. Er werd flink gerecruit onder voormalige nazi’s die zich in de VS hadden gevestigd.
De Russen hadden al geheime politieorganisaties die voor de tsaren de bevolking onder de duim hielden. De communisten namen de zaken over. In opdracht van Stalin werden wrede zuiveringen uitgevoerd.

Beria, de leider van de Russische geheime dienst, wreed en trouw aan Stalin, krijgt na diens dood nog meer macht. Tot hij zelf wordt weggezuiverd. Zeven jaar na het ontstaan van de CIA bundelt Rusland de geheime diensten tot de KGB, wat zoveel betekent als Comité voor Staatsveiligheid. De taak van de KGB bestaat uit spionage in niet-communistische landen en is vooral gefocust op de VS. De KGB terroriseert alles en iedereen die zich tegen het systeem keert. Er is een afdeling die personen liquideert die het communistische systeem tegenwerken en partijfunctionarissen worden beveiligd.
Als in 1991 de Sovjet-Unie uiteenvalt, wordt de KGB vervangen door de FSK en later de FSB. Vladimir Poetin brengt het tot hoofd van de FSB na een carrière bij de KGB. In Wit-Rusland, de laatste dictatuur in Europa, heet de geheime dienst nog steeds KGB.

John Edgar Hoover, hoofd van de FBI, waarschuwde in 1945 al voor het rode gevaar, en het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden kende al vanaf 1938 een Commissie voor Anti-Amerikaanse Activiteiten. Die ging zich nu echt druk maken en verhoorde de politiek geëngageerde Duitse dichter en schrijver Bertolt Brecht, die in Amerika vertoefde. Hij ging meteen weer terug naar Europa. Kort daarna begon het verhoor van tien Hollywood-beroemdheden, die het gebulder van de voorzitter, John Parnell Thomas, slechts beantwoordden met stilzwijgen of door hem erop te wijzen dat de commissie de burgerrechten met de voeten trad. Only the beginning. De jacht op de ‘rooien’ zou in omvang toenemen. Een groot aantal beroemdheden, onder wie Humphrey Bogart, kwam bij de verhoren steun betuigen aan de Hollywood Ten.  Het hielp niets, de verhoren werden volop gepubliceerd in de media, de filmindustrie kwam onder druk te staan, menigeen vreesde voor zijn hachie en krabbelde terug, Humphrey Bogart zei spijt te hebben van zijn steun aan de Hollywood Ten,  de vakbond van scenarioschrijvers liet de leden zweren geen communist te zijn. Ex-nazi’s waren beter af.

(wordt vervolgd)

nnn

woensdag 14 juni 2017

ANNA'S JAREN (220) - Hoax

Nog steeds die oorlog in het nieuws. Wilhelmina wees het gratieverzoek van Bram Harrebomée af. Hij was als tweede inspecteur in dienst geweest van het bureau Inlichtingendienst in Amsterdam dat werkte voor SD en SP. Daarna werd hij als korpschef van de politie in Velsen berucht door zijn meedogenloze jacht op Joden, onderduikers en verzetslieden. Het hielp hem naar de top, in 1944 werd hij directeur-generaal van politie in Nijmegen. Hij nam ook nog deel aan de Silbertanne-moordaanslagen. Nu trof de kogel hem, in Weesperkarspel.

In Louisiana werd de elektrocutie van Willie Francis overgedaan. Die was precies een jaar eerder mislukt. De Afro-Amerikaanse jongen van zeventien jaar was veroordeeld tot de elektrische stoel na de moord op zijn werkgever. Hij was de eerste bij wie de elektrische stoel niet werkte. Een dronken gevangenismedewerker had de boel niet goed aangesloten. Nadat was ingeschakeld schreeuwde de toen zestienjarige Francis het uit: ‘Stop it! Let me breathe!’
Hij ging na de mislukte executie tevergeefs in hoger beroep.

In Frankrijk en Italië werden de communistische ministers uit de regering gezet. Amerikaanse steun ging de tegenstelling tussen Oost- en West-Europa versterken, naast de Truman Doctrine kwam er weer een nieuw plan. Marshall, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, stelde zeventien miljard ter beschikking om Europa er bovenop te helpen. Op voorwaarde dat de Europese landen bereid waren tot intensieve samenwerking bij de uitvoering van zijn plan.
Amerika was gebaat bij een herstel van de koopkracht in Europa, welvaart kon een dam opwerpen tegen het communisme. De Sovjet-Unie accepteerde de voorwaarden dan ook niet en haakte af. Stalin zag in het plan een bedreiging van zijn greep op Oost- en Centraal Europa. Hij zag een economisch herstel van Duitsland als een gevaar. De Fransen eigenlijk ook, zij wilden een garantie tegen een nieuwe Duitse dreiging. 
De deelnemende landen, waaronder Nederland, kregen steun van Amerika in de vorm van geld, grondstoffen en voedsel. Het duurde tot 1952 en uiteindelijk was er een bedrag van ruim twaalf miljard dollar mee gemoeid, een vijfde deel was een lening, de rest een gift.

Van het Reve
(Foto: Wikipedia
In Nederland eindelijk een echt jazzprogramma op de radio. De eerste Nederlandse diskjockey 'Pete' Felleman kwam met zijn programma Swing & Sweet, from Hollywood en Fiftysecond Street.  De herkenningsmelodie, Trumpet Blues  van Harry James, vloog de pan uit. Ik werd een fervent luisteraar en mijn liefde voor de jazz groeide met elke uitzending. Pete bracht de eerste bebopplaat in de Nederlandse ether. En werd legendarisch.
Albert Camus publiceerde La Peste en Simon Vestdijk De Vuuraanbidders.  Gerard Cornelis van het Reves roman De Avonden  kreeg de Reina Prinsen Geerlings-prijs, genoemd naar een jonge verzetsstrijdster die werd gefusilleerd, en tegen de jaarwisseling noemde De NRC het boek de sensatie van het jaar.
Het Achterhuis, Dagboekbrieven van 12 juni 1942 – 1 augustus 1944  van Anne Frank verscheen in een eerste oplage van niet meer dan vijftienhonderd exemplaren. Otto Frank, als enige teruggekeerd, moest ontdekken dat zijn vrouw en twee dochters niet meer leefden. Hij kreeg Annes geschriften van zijn medewerkster Miep Gies. Frank was ervan overtuigd dat het materiaal uitgegeven moest worden. De zoektocht naar een uitgever viel niet mee, er was geen belangstelling voor ellende van kort geleden. Jan Romein schonk in Het Parool  uitgebreid aandacht aan het dagboek, waarop niet alleen lezers maar ook uitgevers reageerden. Otto Frank ging akkoord met het schrappen van enkele passages door uitgeverij Contact en het boek kwam van de pers. Lovende recensies.

Uiterst warme dagen in mei. Na de extreme winter begon de zomer al vroeg en werd de warmste van de eeuw. In juni werd de warmste dag ooit in De Bilt gemeten, 36,8 graden. En nog weer die oorlog, in deze warme maand werd Tjeerd van der Weide, in de oorlog NSB-burgemeester van Velsen, geëxecuteerd voor zijn wandaden.
De Tour de France  werd weer verreden. Voor het eerst na 1940. De winnaar was de pas getrouwde Jean Robic, die zijn bruid had beloofd de gele trui mee te brengen. ‘Tête de cuir’ werd hij genoemd omdat hij altijd fietste met een zelfgemaakte leren valhelm. Zolang er nog geen televisie was bleef de tour elke zomer een hot item op de radio.
Met de komkommers kwam er babbelnieuws nadat de voorman van een ranch in New Mexico op een afgelegen stuk land een berg vreemd afval had gevonden en tien dagen later een piloot had gemeld dat hij boven de Cascade Mountains in de staat Washington negen vliegende objecten had gezien die tegen de tweeduizend kilometer per uur moesten vliegen. Prompt kwamen er honderden waarnemingen van ‘vliegende schotels’ door geheel Amerika. De voorman in New Mexico meldde daarop zijn vondst bij de luchtmacht. Een officier liet een persbericht uitgaan dat in de buurt van Roswell een vliegende schotel was aangetroffen. Het werd meteen groot nieuws, ook in Nederland. Al snel maakte zijn superieur excuses en noemde het hele verhaal onzin. Het materiaal op het land was van een neergestorte weerballon en daarmee was het wel over. Leek het.

Dertig jaar later is het Roswellincident weer hot news als ufo-onderzoeker Stanton Friedman er aandacht aan schenkt. Een berger van de resten in New Mexico beweert dat die niet van een weerballon waren maar van een buitenaards ruimtevaartuig. Tientallen inwoners van Roswell bevestigen dit niet alleen, zij beweren ook nog dat er in het wrak kleine lichamen waren aangetroffen. De discussie houdt aan en er komen vragen in het Congres. Nog in de jaren negentig ziet de Amerikaanse regering zich genoodzaakt de zaak eens goed uit te zoeken en concludeert dat het materiaal niet van een weerballon moest zijn maar van een grotere spionageballon, waaraan akoestische apparatuur hing om het nucleaire onderzoek in de Sovjet-Unie in de gaten te houden. Het materiaal waaruit de ballon was vervaardigd stemde overeen met het gevonden materiaal in New Mexico.
Later wordt ontdekt dat de luchtmacht valproeven heeft gedaan met een cockpitdummy, waarin etalagepoppen. Dat was echter weer geruime tijd na Roswell. ‘Getuigen’ moeten de zaken een beetje door elkaar hebben gehaald. Toch zijn Ufo-aanhangers niet van hun overtuiging af te brengen, niet in het minst door steeds weer wisselende verklaringen van de overheid. En als in 2011 de FBI een verslag uit 1950 openbaar maakt, waarin een functionaris van de luchtmacht de vondst van drie ufo’s met negen lichamen rapporteert, is hun geloof harder dan ooit en komen er verhalen over ontvoeringen door buitenaardse wezens. Een echtpaar uit New Hampshire zou zijn ontvoerd door ‘mensachtige wezens met een grijze huid en schuinstaande ogen’. De wezens zouden de twee hebben onderzocht, bij de vrouw zou een lange naald in de navel zijn gestoken en bij de man zou een spermamonster zijn afgenomen. Interstellaire in-vitrofertilisatie of zoiets.
(wordt vervolgd)
nnn

vrijdag 9 juni 2017

ANNA'S JAREN (219) - Spiraal

Er kwam een betere CAO maar het stakingsverbod bleef. Zodra de havenarbeiders de eerstvolgende jaren financieel iets bereikten, kwam het gehele land er achteraan, waardoor een loon-prijsspiraal ontstond en zij feitelijk weer in dezelfde positie verkeerden. Hoewel hun secundaire voorwaarden iets verbeterden, bleef de werkweek 45 uur. En er werd gewerkt in ploegen, een dagploeg, een daarop aansluitende avondploeg, en een nachtploeg tot de ochtend. Een moordend ritme van dag- naar nachtdienst, fnuikend voor de ingewanden. Als regel schoof een arbeider elke week een ploeg op. Daarna begon het weer van voren af aan. Op zaterdag uit de nachtploeg komend ging hij op maandag de dagploeg in. De rustperiode kon nog korter zijn als er werd overgewerkt.
Arbeiders kwamen langzamerhand steeds meer in vaste dienst van een havenbedrijf of kozen voor een los-vast dienstverband, waarbij zij ook buiten hun eigen bedrijf konden worden ingezet. Uiteindelijk koos Jan voor dat los-vaste verband, dan had hij vaker werk. Losse arbeiders werden door vertegenwoordigers van de havenbedrijven uitgekozen, zodra er werk was. In Jans losse periode mocht ik een keer mee om te kijken hoe dat ging. Wij wandelden op Katendrecht naar een verveloos houten gebouw, waar de stralende zon met moeite naar binnen kierde. In die deprimerende ruimte van Scheepvaartvereniging-Zuid, door de havenwerkers ‘het hok’ genoemd, zag ik werkzoekenden opeengehoopt op hun tenen staan en de nekken rekken om een kans te maken. Vreugdeloos gunden vertegenwoordigers van de bedrijven vanaf een verhoging enkelen werk. Soms complete, samenwerkende ploegen. Wie niet werd aangewezen kuierde huiswaarts, langs vele kroegen. Wie wel werd aangewezen moest dan vaak zo hard werken dat hij geen tijd had zijn brood uit de knijverzak te halen, laat staan op te eten. Kinderen uit de havenbuurten wisten dat en wachtten de havenwerkers na het werk op, om hun brood te bemachtigen.  
Na de werktoewijzing kon ik Jan op de weg terug nauwelijks bijhouden. Hij liep stevig door en keek vrolijk. Hij was zo blij dat hij weer aan de slag kon dat het niet tot hem doordrong dat de vernederende gang van zaken diepe indruk op mij had gemaakt.
De situatie verbeterde iets toen er nieuwbouw kwam van ‘het hok’, dat er minder deprimerend uitzag en zich vooraan de Kaap bevond. Minder cafés te passeren, maar nauwelijks minder vernederend. Ook de nieuwbouw bleef ‘het hok’ heten.

Het tekort van Nederlands-Indië groeide met de dag. Piet Lieftinck zag het niet meer zitten, wat hem betreft was de bodem van de schatkist in Batavia bereikt. Hij legde Beel twee oplossingen voor: Nederland moest Indië loslaten of de aanval inzetten en gebieden veroveren, zodat de productie er weer op gang zou komen. Lieftinck dreigde met ontslag. Beel besloot dat als de Republiek niet volledig meewerkte, Nederland tot militaire actie moest overgaan. Ook hij maakte duidelijk dat hij anders de verantwoordelijkheid niet meer zou dragen. 
Rechts Nederland zag het allemaal met lede ogen aan. ‘Indië verloren, rampspoed geboren’, werd er geklaagd. Heetgebakerde Gerbrandy overwoog een staatsgreep, waarbij de ministerraad zou worden gevangen gezet en de voorzitter van de Partij van de Arbeid, Koos Vorrink, geliquideerd. Vorrink was een voorstander van een onafhankelijk Indonesië. Gerbrandy kreeg Wilhelmina niet mee en de militaire inlichtingendienst tegen. Die was tijdig getipt.

Thor Heyerdahl
(Foto: Wikipedia) 
Er gebeurde ook het een en ander in de wereld dat op meer human interest kon rekenen. Zo was de Noorse antropoloog Thor Heyerdahl ervan overtuigd dat oude culturen, die op grote afstand van elkaar bestonden, in een ver verleden met elkaar in contact waren gekomen. Hij wilde bewijzen dat migranten uit Zuid-Amerika zo’n vijftienhonderd jaar of langer geleden zich al in Polynesië hadden kunnen vestigen. Heyerdahl liet een vlot bouwen van balsahout en noemde het Kon-Tiki naar een legendarische held uit de Incatijd. Hij vertrok met vijf anderen aan boord uit Peru. Voortgedreven door stromingen en de wind dobberde het vlot 101 dagen op zee en landde na een kleine zevenduizend kilometer op het atol Raroia, ten zuiden van de Marquesaseilanden in Frans-Polynesië. Heyerdahls boek over de tocht werd een bestseller.

De wetenschap zet vraagtekens bij Heyerdahls methodes. Toch blijft hij jarenlang nieuwe pogingen ondernemen. Na zijn Kon-Tiki, dat naar Incamodel was gebouwd, maakt hij in de jaren zestig een boot van papyrus, naar oud-Egyptisch model. Het zeventien meter lange schip noemt hij Ra, naar de Egyptische zonnegod. Nu wil hij bewijzen dat de oude Egyptenaren de oceaan konden oversteken. De tocht mislukt. In 1970 probeert hij het nog eens en bereikt het volhoudertje met de Ra II vanuit Marokko in 56 dagen Barbados. In 1978 maakt Heyerdahl een rieten boot naar oud Sumerisch voorbeeld. Hij wil ermee van Syrië naar India varen, de Tigris-expeditie. Die wordt afgebroken in Djibouti, waar Heyerdahl het schip verbrandt uit protest tegen de oorlog in de Hoorn van Afrika.
DNA-onderzoek toont later aan dat de voorouders van Polynesiërs uit Azië kwamen.

(wordt vervolgd)
nnn

zondag 4 juni 2017

ANNA'S JAREN (218) - Hungerwinter

(Afbeelding: Wikipedia)
In Europa heerste de winter. In Duitsland werden de Amerikaanse en Britse bezettingszones samengevoegd. In Nederland ging de werkweek naar vijfenveertig uur. Er werd nog steeds op zaterdag gewerkt en naar school gegaan. Een ontploffing op het terrein van de kruitfabriek in Muiden kostte zeventien mensen het leven en de schade aan het stadje was groot.
In Denemarken stortte een KLM-toestel neer, alle inzittenden kwamen om het leven, onder wie de Zweedse erfprins Gustaaf Adolf en de Amerikaanse operazangeres Grace Moore.
Op Celebes besloten Nederlandse officieren dat er met harde hand moest worden opgetreden. Er werden vijfentwintig terreurverdachten uit de gevangenis gehaald en doodgeschoten. De lichamen verdwenen in een massagraf. Er volgden nog meer acties waarbij tientallen doden vielen. Gevangengenomen adellijke leiders werden op zee geliquideerd omdat volgens inlands gebruik hun bloed niet over de aarde mocht vloeien. Het verzet gaf geen krimp en de executies gingen door, dorpen werden uitgekamd.
Minister-president Beel werd al snel op de hoogte gebracht, hij ondernam geen actie. Landvoogd Van Mook schreef dat er zo snel mogelijk een eind moest komen aan de zuiveringen die volgens hem verwant waren aan Duitse en Japanse methoden. Het duurde nog een maand tot er een order kwam om te stoppen. De verantwoordelijke officieren zijn nooit berecht.

Op Soestdijk werd een meisje geboren dat aan één oog blind was en aan het andere slechtziend. Juliana was tijdens de zwangerschap besmet geraakt met rubella, rode hond. In de eerste drie maanden van de zwangerschap kan dat leiden tot ernstige afwijkingen bij het kind. Het ging nog maanden duren totdat officieel werd bekendgemaakt wat er mis was met prinses Marijke.
De vorstperiode in Nederland duurde tot begin maart, onderbroken door twee periodes van dooi. In de tweede dooiperiode liep de temperatuur op tot ruim zeventien graden, gemeten in Maastricht. Een warmterecord, waarna het weer keihard ging vriezen.
In februari werd de negende Elfstedentocht verreden. Een ramptocht op slecht ijs met een groot aantal valpartijen. Een veldhospitaal moest de gewonden opvangen. Na veel geharrewar werden de eerste vier gediskwalificeerd. Zij hadden kortere routes gereden en er was zelfs een taxi genomen. Zes weken later werd nummer vijf, Jan van der Hoorn, als winnaar aangewezen. Hij had de barre tocht in sneeuwbuien en felle oostenwind uitgereden op schaatsen die onder voetbalschoenen waren gebonden.
Daarna kwam er veel sneeuw, raakten het wegverkeer ontwricht en een aantal dorpen in het noorden en het oosten dagenlang geïsoleerd. Rivieren en het IJsselmeer vroren dicht en de binnenscheepvaart kwam stil te liggen. Op de Waddenzee reikten ijsbergen tot een hoogte van zes meter. In de Maashaven sprong ik samen met andere kinderen uit de Afrikaanderwijk van ijsschots naar ijsschots.
In Berlijn vroor het 32 graden en Engeland meldde de koudste winter sinds 1894. In heel Europa liep de kolenvoorziening vast. In Duitsland ontstonden voedseltekorten en in de gebombardeerde steden werd honger geleden. Nu hadden de Duitsers hun ‘Hungerwinter’ en die kostte honderdduizenden het leven.

Kolen, textiel en voedingsmiddelen waren nog steeds op de bon. Kou, armoe en verdriet. Opoe-om-de hoek kwam te overlijden. Haar in de hongerwinter begonnen aftakeling had zich in rap tempo versneld en de koude winter deed er nog een schepje bovenop. Zij was compleet op. Opa Frits’ wereldje werd meteen kleiner, hij kon het huishouden niet aan en verhuisde naar de voorkamer van de voor-tussen-achter woning. Freek en zijn vrouw Martha betrokken de tussen- en achterkamer en namen de verzorging van Frits op zich. Tot nog toe had het getrouwde stel apart geleefd bij gebrek aan woonruimte, Martha bij haar ouders en Freek de meeste tijd op zee. Hij nam afscheid van zijn schip en ging in de horeca. Voordat zijn schip Rotterdam verliet nam Freek mij mee aan boord en, zich niets aantrekkend van de afkeurende blikken van voormalige superieuren, liet hij mij vol trots de boot van onder tot boven bekijken, alles tot in details uitleggend. Dat een kind meenemen aan boord niet was toegestaan weerhield Freek er niet van mij een nieuwe ervaring te bezorgen.

De Amerikaanse president beloofde hulp aan alle landen die zich door de communistische expansie bedreigd voelden, de Truman Doctrine. In de Amerikaanse visie waren er vanaf nu twee werelden, de vrije en de communistische, de Eerste Wereld en de Tweede Wereld. Voormalige bondgenoten kwamen tegenover elkaar te staan. De Amerikaanse journalist Walter Lipmann publiceerde een artikel onder de titel The Cold War.  Een term, die al eerder was gebruikt door de Amerikaanse financier en presidentiële adviseur Bernard Baruch. De Sovjetleiders wisten gedurende een korte periode de indruk te wekken te willen samenwerken maar dat was nu echt wel over. De ministers van Buitenlandse Zaken van de Grote Vier (SU, VS, GB en Frankrijk) waren voor het laatst bijeengekomen in Moskou, zonder resultaat. De Koude Oorlog was definitief.  

(wordt vervolgd) 
nnn