donderdag 4 december 2014

ANNA'S JAREN (38) - Hyperinflatie en economische voorspoed in Europa

Clark Cable
(Foto Wikipedia)
Clark Cable. Rieka moet hem best wel leuk hebben gevonden aangezien Jan van Eijk verder zijn hele leven is blijven rondstappen met zo’n, weliswaar niet altijd even goed gelukt, snorretje. Tuschinski bracht Clarks films, waarin hij veelal de mooie jongen speelde. Het toestromende publiek wilde en kreeg happy endings.
Niet Abraham Tuschinsky.
Het bombardement op Rotterdam zou hem al zijn bioscopen kosten, het theater in Amsterdam zou worden ingepikt door de Duitsers en door privé-problemen zou Tuschinski lang twijfelen om naar Amerika te vluchten. Nadat hij dan toch maar de knoop had doorgehakt, stond hij met valse tickets in handen. Oplichters hadden kans gezien hem die aan te smeren in de consternatie van die periode en de reis ging niet door. 
In 1942 werd hij door de moffen uit zijn woning gehaald, naar Westerbork gebracht en daarna naar Polen gedeporteerd. Hij werd tenslotte in Auschwitz vermoord.

Bewaard gebleven Jugendstil-elementen
aan een hoekpand in Katendrecht.
(Foto Dirk van Eijk)
De Jugendstilperiode was toen de twenties begonnen al ver voorbij maar uitingen van die stijl zijn tot op de dag van vandaag aanwezig gebleven in kunst en architectuur. In feite was al rond de eeuwwisseling de kiem gelegd van een nieuwe stijl, die nu echt op gang kwam.
Een stijl die zou doorwerken tot kort voor de Tweede Wereldoorlog en de principes ervan zouden worden toegepast in architectuur, kunst en gebruiksvoorwerpen.
Doordat steeds meer van die objecten machinaal werden vervaardigd ontstond een machine-esthetiek, die dankbaar gebruik maakte van de mogelijkheden die de Art Deco bood. Het belangrijkste gevolg van die industriële produktie was dat huishoudelijke artikelen en kleding betaalbaarder werden voor de gewone man. Vooral de ontwikkeling van confectie zou verregaande gevolgen hebben in het straatbeeld en in het uitgaansleven.

In dat eindelijk bruisende Rotterdam stagneerde wel de politieke besluitvorming doordat de socialistische wethouders en raadsleden werden geconfronteerd met een sterke oppositie van liberalen en confessionelen. De havenarbeiders raakten hierdoor teleurgesteld en begonnen protestacties, die niets uithaalden, met als gevolg dat het jaar 1920 begon met een staking van achttienduizend havenarbeiders. Een staking die tien weken zou duren.
Toch kenmerkte het begin van de jaren twintig zich in het algemeen door economische voorspoed in West-Europa waardoor er werk kwam voor meer mensen. Dat ging echter niet op in Duitsland waar hyperinflatie ontstond doordat de Duitse regering in hoog tempo geld bijdrukte om te kunnen voldoen aan bij de Vrede van Versailles opgelegde herstelbetalingen voor de Eerste Wereldoorlog. Dat gebeurde niet alleen in geld maar ook met goud, kolen en staal. Frankrijk bezette het Ruhrgebied en dwong Duitsland zich aan het verdrag te houden. Door proteststakingen in het bezette gebied ontstond een grondstoffentekort en verergerde de economische crisis in Duitsland in hoog tempo.
In 1923 kostte uiteindelijk één Amerikaanse dollar een biljoen (1.000000000000) mark. Op postzegels was geen plaats meer voor de nullen. De krant, die het nieuws bracht van Hitlers machtsgreep, met de verschijningsdatum 8 november, kostte 60 miljard mark. Winkeliers vervingen soms elk uur de prijskaartjes.
Anna had later nog verhalen dat in Duitsland mensen de kamer gingen behangen met bankbiljetten, dat was goedkoper dan met behangpapier. Grotere aankopen werden soms gedaan met kruiwagens vol papiergeld.
Er ontstond door de onvrede van de Duitse bevolking een voedingsbodem voor het opkomende  nationaal-socialisme en duizenden dienstbodes kwamen naar Nederland, op zoek naar werk, dat er in eigen land niet meer was. Duitsland verving tenslotte de Reichsmark door een nieuwe munt, de Rentenmark, waardoor de situatie beter beheersbaar werd.
(wordt vervolgd)
nnn

Geen opmerkingen:

Een reactie posten