zondag 19 april 2015

ANNA'S JAREN (65) - Vrienden voor het leven

Er zou een staatsgreep worden voorbereid heette het, maar het ging om een ordinaire machtsstrijd die al langer woedde tussen SA, SS, Gestapo en het leger. Terloops werden er hier en daar ook nog enige persoonlijke rekeningen vereffend. Mensen werden in de deuropening van hun woningen neergeknald nadat zij de deur hadden geopend omdat er was aangebeld. Het enige verschil met de gangstermethoden in Chicago was de grootschaligheid.
Vriend Röhm kreeg in zijn cel een pistool aangereikt maar toen hij weigerde dat voor zichzelf te gebruiken, doorzeefden twee SS-officieren hem.
Tot op heden is er geen enkel bewijs gevonden dat er werkelijk sprake was van plannen voor een coup door de SA. Maar vriend Röhm was homoseksueel en dat beviel Hitler toch ook al niet.
Adolf en Ernst, vrienden voor het leven.

‘Bevriend staatshoofd’. Beaamd door Jan en Rieka, heeft Anna maar wat vaak verwoord hoe zij toen over hem dacht:
Nelson Mandela
(foto Wikipedia)
‘Niet te begrijpen dat hele volksstammen achter zo’n raar schreeuwerig mannetje met zo’n gek koppie aanrennen’, had zij herhaalde malen gezegd en daarmee de koe bij de horens gevat. Niet te begrijpen is het ook dat sommigen, waaronder historici, die malloot nu nog steeds een charisma toedichten. Het gaat wel ver om de ongekend misdadige, bloedige en gewelddadige manier waarop de meedogenloze Hitler navolging afdwong te zien als een vorm van charisma. De letterlijke betekenis van het woord, bovennatuurlijke gave, persoonlijke aantrekkingskracht en uitstraling, wordt daarmee beschadigd. Wat voor woord moet je dan wel niet voor de uitstraling van een man als Nelson Mandela bedenken?

Volgens Olivia Fox, een Amerikaanse ‘charismacoach’ (jawel) , zijn de belangrijkste ingrediënten van charisma de uitstralingen van macht en hartelijkheid.
Maar, hartelijkheid - bij een soort man als Hitler? Die eigenschappen, stelt Olivia Fox alweer, hoef je niet daadwerkelijk te bezitten, zolang je ze maar uitstraalt; en charisma is dus grotendeels doen alsof en aan te leren. Sic. ‘Charism lite, the American way’, zonder een lastig ingrediënt als oprechtheid. In dat geval kan het toch alleen maar gaan om een zwaar gedevalueerde vorm. Het werkelijke charisma behelst een diepere kracht die je je niet zomaar eigen kunt maken, die hoogstens verder is te ontwikkelen bij al aanwezige aanleg. Dat neemt niet weg dat het moeilijk valt te bepalen wanneer iemand nu werkelijk over charisma beschikt. In de praktijk is het gemakkelijker om aanwijzingen te zien dat charisma ontbreekt. Als een Louis van Gaal  in een tv-interview spreekt over ‘mijn charisma’ geeft hij onbedoeld juist de beste indicatie over het ontbreken ervan. Feit is wel, dat ook een charismatisch persoon niets is zonder volgelingen. En hoewel het Hitler daar bepaald niet aan ontbrak, valt de stelling niet om te keren door te beweren dat de man dus over charisma beschikte. Het ging niet alleen om de waanzin van een enkele persoon maar ook om die van een groot deel van een volk, dat bereid was hem in alles te volgen. Wat voor ongrijpbaar mechanisme zit hier achter?
Maarten van Rossem  stelt in zijn boek ‘Drie oorlogen’ dat het ook weer te gemakkelijk is om een man als Hitler als een gek af te doen. Als dat zo was, zou je hem zijn daden niet kunnen aanrekenen.
Maar is dat wel zo? Valt iemand omdat hij gek is maar meteen vrij te pleiten van al zijn wandaden? En moet je niet al ‘volstrekt’ - om een van Maartens lievelingswoorden maar eens te gebruiken - gek zijn om het tot dictator te brengen?
(wordt vervolgd)

nnn

Geen opmerkingen:

Een reactie posten