donderdag 24 december 2015

ANNA'S JAREN (114) - Terugkeer van een oude bekende

Na de capitulatie van Frankrijk verzamelden eenheden van het vrije Franse leger zich onder generaal Charles de Gaulle  in ballingschap in Londen. De 84-jarige Philippe Pétain  liet zich echter benoemen tot staatshoofd van een groot deel van Frankrijk, waar het zogeheten Vichy-regime ging collaboreren met de Duitsers en de Italianen. Onbegrijpelijk dat een ooit populaire oorlogsheld als Pétain, die het in de Eerste Wereldoorlog tot maarschalk had gebracht en een Amerikaanse onderscheiding had gekregen, zich daartoe leende. Maar vanaf het moment dat Hitler de Sovjet-Unie aanviel had Pétain de Fransen opgeroepen om samen met hem het bolsjewisme te bestrijden. Hij ontpopte zich alsnog ook als antisemiet. Er werd perscensuur ingesteld in Vichy-Frankrijk en de Joden werden er zelfs al vervolgd toen er van Duitse zijde nog geen enkele dwang was in die richting.
Onder degenen, die dat nieuwe regime best wel zagen zitten, was een oorspronkelijk uit Lyon afkomstige, begenadigde chirurg. Hij had ooit Frankrijk verlaten omdat hij daar geen ziekenhuisaanstelling meer kon krijgen. De aanleiding was toen dat hij als overtuigd katholiek tweemaal had verkondigd medisch onverklaarbare genezingen te hebben meegemaakt in Lourdes. Maar later, door zijn werk in Amerika, had hij de Nobelprijs voor geneeskunde ontvangen. En hij had er een bestseller geschreven ‘Man the Unknown’, waarin hij zijn opvattingen over eugenetica verkondigde. Charles Lindberghs vriend en raadgever Alexis Carrell, was na zijn ontslag bij het Rockefeller Institute weergekeerd in zijn geboorteland, waar hij zich was gaan bezighouden met zaken als telepathie en wichelroede lopen. Maar nu kreeg hij dan toch weer een echte baan, een baan waarin hij zich voor honderd procent thuis voelde. Het Vichy-regime beloonde zijn openlijke steun met de verantwoordelijkheid voor de gezondheidszorg.

Mexico-stad, augustus 1940. Naar pas in de jaren tachtig bekend zou worden, was het een geheim agent van Stalin die toen wist door te dringen in het zwaarbewaakte verblijf van Leon Trotski  en hem met een ijsbijl de schedel insloeg. De andere dag overleed de Russische revolutionair. Stalin en Trotski hadden nooit door één deur gekund, wat had geresulteerd in Trotski’s verbanning.
Enige tijd daarna begon de Grieks-Italiaanse oorlog, werd onder Duitse druk de Nederlandse SS opgericht, en werden ruim honderd Nederlandse prominenten, waaronder Drees, afgevoerd naar Buchenwald. Drees had zich van het begin af aan tegen fascisme en nationaalsocialisme gekeerd. En omdat hij wist hoe de sociaaldemocraten, evenals de communisten, door de nazi’s werden behandeld had hij dan ook eerder die mislukte poging gedaan om naar Engeland te vluchten. Toch was zijn arrestatie in eerste instantie niet bedoeld om hem als politiek tegenstander uit te schakelen. Hij werd samen met de anderen ‘Indisch gijzelaar’ als represaille voor de internering van Duitsers in Nederlands-Indië. Drees zou meer dan een jaar later worden vrijgelaten wegens een ernstig ogende maagkwaal, gijzelaars werden naar verhouding redelijk behandeld en zieken mochten naar huis. Inmiddels hadden zij zich wel een beeld kunnen vormen van de gruwelijkheden die in het kamp plaatsvonden. Wie het kamp was binnengegaan als nog niet zo’n felle tegenstander van de nazi’s, kwam er wel zo uit. 

(Afb. Wikipedia)
Vlak daarvoor was in Amerika ‘The Great Dictator’ in première gegaan. Charlie Chaplin speelt de hoofdrol in deze door hem geschreven en geregisseerde film, die Adolf Hitler te kijk zet. Adenoid Hynkel heet hij in de film en Mussolini valt te herkennen in een figuur die Napaloni heet. De film werd in de Verenigde Staten niet goed ontvangen, de regering beoordeelde de rolprent als een aanval op (jawel) ‘een staatshoofd van een bevriend land’. Maar toen Amerika alsnog betrokken raakte bij de oorlog, keerde het tij en werd de film zelfs voor propagandadoeleinden gebruikt. Charlie Chaplin, die voor het eerst in deze film sprekend wordt opgevoerd, is zich later gaan afvragen of hij deze komische film wel zou hebben gemaakt als hij beter op de hoogte zou zijn geweest van Hitlers wandaden.

Het Departement van Sociale Zaken maakte bekend dat arbeid in Duitsland als ‘passend’ werd beschouwd. Bij weigering zou de steun automatisch worden ingehouden.
Verder verscheen in Den Haag het communistische verzetsblad ‘De Vonk’. En het eerste nummer van de communistische krant ‘De Waarheid’ kwam uit. De krant was de illegale opvolger van het eerder verboden ‘Volksdagblad’. ‘De Waarheid’ zou uiterst fel door de Duitsers worden vervolgd. Honderden medewerkers aan de krant zouden de oorlog niet gaan overleven, vaak door verraad. Toch zou de krant de oorlog doorkomen en na de bevrijding als landelijke krant verder gaan.
Bernardus IJzerdraat, Rotterdams verzetsman van het eerste uur, werkte sinds kort als tapijtrestaurateur in het Frans Hals Museum. Hij werd verraden en door de Duitsers opgepakt. In zijn huis vonden de moffen een lijst met alle namen van zijn verzetsgroep, achttien leden werden vervolgens ook opgepakt.
(wordt vervolgd)
nnn

Geen opmerkingen:

Een reactie posten