Na de capitulatie van Frankrijk verzamelden eenheden van
het vrije Franse leger zich onder generaal Charles
de Gaulle in ballingschap in Londen. De 84-jarige Philippe Pétain liet zich echter benoemen tot staatshoofd van een
groot deel van Frankrijk, waar het zogeheten Vichy-regime ging collaboreren met
de Duitsers en de Italianen. Onbegrijpelijk dat een ooit populaire oorlogsheld
als Pétain, die het in de Eerste Wereldoorlog tot maarschalk had gebracht en
een Amerikaanse onderscheiding had gekregen, zich daartoe leende. Maar vanaf
het moment dat Hitler de Sovjet-Unie aanviel had Pétain de Fransen opgeroepen
om samen met hem het bolsjewisme te bestrijden. Hij ontpopte zich alsnog ook
als antisemiet. Er werd perscensuur ingesteld in Vichy-Frankrijk en de Joden
werden er zelfs al vervolgd toen er van Duitse zijde nog geen enkele dwang was in
die richting.
Onder degenen, die dat nieuwe regime best wel zagen zitten,
was een oorspronkelijk uit Lyon afkomstige, begenadigde chirurg. Hij had ooit
Frankrijk verlaten omdat hij daar geen ziekenhuisaanstelling meer kon krijgen.
De aanleiding was toen dat hij als overtuigd katholiek tweemaal had verkondigd
medisch onverklaarbare genezingen te hebben meegemaakt in Lourdes. Maar later, door
zijn werk in Amerika, had hij de Nobelprijs voor geneeskunde ontvangen. En hij
had er een bestseller geschreven ‘Man the Unknown’, waarin hij zijn opvattingen
over eugenetica verkondigde. Charles Lindberghs vriend en raadgever Alexis
Carrell, was na zijn ontslag bij het Rockefeller Institute weergekeerd in zijn
geboorteland, waar hij zich was gaan bezighouden met zaken als telepathie en
wichelroede lopen. Maar nu kreeg hij dan toch weer een echte baan, een baan
waarin hij zich voor honderd procent thuis voelde. Het Vichy-regime beloonde
zijn openlijke steun met de verantwoordelijkheid voor de gezondheidszorg.
Mexico-stad, augustus 1940. Naar pas in de jaren tachtig
bekend zou worden, was het een geheim agent van Stalin die toen wist door te
dringen in het zwaarbewaakte verblijf van Leon Trotski en hem met een ijsbijl de schedel insloeg. De andere
dag overleed de Russische revolutionair. Stalin en Trotski hadden nooit door
één deur gekund, wat had geresulteerd in Trotski’s
verbanning.
Enige tijd
daarna begon de Grieks-Italiaanse oorlog, werd onder Duitse druk de Nederlandse
SS opgericht, en werden ruim honderd Nederlandse prominenten, waaronder Drees,
afgevoerd naar Buchenwald. Drees had zich van het begin af aan tegen fascisme
en nationaalsocialisme gekeerd. En omdat hij wist hoe de sociaaldemocraten,
evenals de communisten, door de nazi’s werden behandeld had hij dan ook eerder
die mislukte poging gedaan om naar Engeland te vluchten. Toch was zijn
arrestatie in eerste instantie niet bedoeld om hem als politiek tegenstander
uit te schakelen. Hij werd samen met de anderen ‘Indisch gijzelaar’ als
represaille voor de internering van Duitsers in Nederlands-Indië. Drees zou
meer dan een jaar later worden vrijgelaten wegens een ernstig ogende maagkwaal,
gijzelaars werden naar verhouding redelijk behandeld en zieken mochten naar
huis. Inmiddels hadden zij zich wel een beeld kunnen vormen van de
gruwelijkheden die in het kamp plaatsvonden. Wie het kamp was binnengegaan als
nog niet zo’n felle tegenstander van de nazi’s, kwam er wel zo uit.
(Afb. Wikipedia) |
Vlak
daarvoor was in Amerika ‘The Great Dictator’ in première gegaan. Charlie
Chaplin speelt de hoofdrol in deze door hem geschreven en geregisseerde film,
die Adolf Hitler te kijk zet. Adenoid Hynkel heet hij in de film en Mussolini
valt te herkennen in een figuur die Napaloni heet. De film werd in de Verenigde
Staten niet goed ontvangen, de regering beoordeelde de rolprent als een aanval
op (jawel) ‘een staatshoofd van een bevriend land’. Maar toen Amerika alsnog
betrokken raakte bij de oorlog, keerde het tij en werd de film zelfs voor
propagandadoeleinden gebruikt. Charlie Chaplin, die voor het eerst in deze film
sprekend wordt opgevoerd, is zich later gaan afvragen of hij deze komische film
wel zou hebben gemaakt als hij beter op de hoogte zou zijn geweest van Hitlers
wandaden.
Het Departement van Sociale Zaken maakte bekend dat arbeid
in Duitsland als ‘passend’ werd beschouwd. Bij weigering zou de steun
automatisch worden ingehouden.
Verder verscheen in Den Haag het communistische verzetsblad ‘De
Vonk’. En het eerste nummer van de communistische krant ‘De Waarheid’ kwam uit.
De krant was de illegale opvolger van het eerder verboden ‘Volksdagblad’. ‘De
Waarheid’ zou uiterst fel door de Duitsers worden vervolgd. Honderden
medewerkers aan de krant zouden de oorlog niet gaan overleven, vaak door
verraad. Toch zou de krant de oorlog doorkomen en na de bevrijding als
landelijke krant verder gaan.
Bernardus IJzerdraat, Rotterdams verzetsman van het eerste
uur, werkte sinds kort als tapijtrestaurateur in het Frans Hals Museum. Hij werd
verraden en door de Duitsers opgepakt. In zijn huis vonden de moffen een lijst
met alle namen van zijn verzetsgroep, achttien leden werden vervolgens ook
opgepakt.
(wordt
vervolgd)
nnn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten