Met de dag hadden meer jongemannen niets met de oorlog die
niet zo mocht heten. En zij zetten de hakken in het zand, net als Boy Edgar. Er
was een opsporingsbevel naar hem uitgegaan en hij kon op gevangenisstraf
rekenen. Toch keerde hij terug en trad gewoon op met zijn combo. Begin 1949
besloot hij een eind te maken aan zijn status van voortvluchtige en zich te
melden als weigeraar. Edgar werd met onmiddellijke ingang opgesloten. Hij kreeg
een voorwaardelijke veroordeling met een proeftijd van drie jaar. In die
periode zou hij als arts in Indië moeten werken. Het ministerie eiste dat Boy
Edgar voor vijf jaar zou tekenen en zag na zijn weigering af van uitzending.
Edgar wijdde zich weer aan de muziek, gaf colleges anatomie, werd controlearts,
en verklaarde dat het ministerie hem waarschijnlijk niet wilde uitzenden uit
vrees dat hij communist was.
Anders ging het met dienstweigeraars die in Schoonhoven
terechtkwamen. Zij zouden worden ingescheept naar Indië. Wie zich verzette zou
daar voor de krijgsraad komen. Na die mededeling sloegen zij de inventaris van
de barakken in puin. De mannen werden geïsoleerd en nog meer onder druk gezet.
Daarna vertrokken zij vanuit de Rotterdamse haven, op ruim dertig man na die
zich bleven verzetten.
Voor Indië-weigeraars is nooit eerherstel gekomen. Velen
raakten verbitterd doordat degenen die in Indië oorlogsmisdaden hebben begaan
nooit voor een rechtbank ter verantwoording zijn geroepen. Kapitein Westerling,
die opdracht gaf tot executies en ook graag zelf schoot, kreeg later een beurs
voor zangstudie. De regering oordeelde dat oorlogsmisdrijven een uitzondering
waren. En de bevolking bleef lang denken dat die niet bij de Nederlandse
mentaliteit passen, dat er alleen aan de andere kant wreedheden zijn begaan. Nog
in 1951 prijst Juliana de ‘kalmte en zelfbeheersing’ van het Nederlandse leger.
Een onhoudbaar standpunt met de kennis van nu. Onder leiding van drie
Nederlandse militairen werden op Sulawesi ruim anderhalfduizend burgers
standrechtelijk geëxecuteerd. Zij protesteerden tegen de terugkeer van de
Nederlanders. Op Zuid-Sumatra vielen rond de drieduizend doden bij luchtaanvallen
tijdens een wapenstilstand.
Massageweld behoorde tot de militaire strategie en er werden
op grote schaal oorlogsmisdrijven gepleegd. In vier jaar tijd verloren zo’n
honderdduizend Indonesiërs het leven. Bijna vijfduizend Nederlandse militairen
kwamen om.
In 2011 oordeelt de rechtbank dat de Nederlandse staat
schadevergoedingen aan nabestaanden van geëxecuteerde Indonesische mannen op
Java moet betalen. In 2016 wordt besloten dat er een groot onderzoek moet
komen.
In de bioscopen de film noir The Third man. Het scenario was van Graham Greene, de gelijknamige
novelle was al in januari verschenen. Het verhaal speelde in het Wenen van vlak
na de oorlog, waar de wederopbouw nog moest beginnen. Orson Welles vertolkte
briljant de rol van Harry Lime. De muziek van en door Anton Karas versterkte de
dreiging die in de lucht hing. Het thema uit de film, gespeeld op citer, was
niet van de radio te branden en stond zo’n drie maanden in de tophitlijst van
Billboard Magazine. Boudewijn wist de hand te leggen op een oude citer en
speelde zijn vingers net zolang erop kapot tot hij de melodie vlekkeloos te
pakken had. Toen de radio eindelijk wat anders bracht genoot de familie nog van
het Harry Lime theme.
Lieftinck wilde Nederland aantrekkelijk maken voor
buitenlandse investeerders en devalueerde de Nederlandse gulden met dertig
procent.
Het dagblad De
Telegraaf rolde weer van de persen. Panorama
bracht een artikel over het opheffen van de distributie:
Er zou over de
distributie der afgelopen tien jaren een hele roman te schrijven zijn. (…) Ze
zal dan moeten verhalen van de beginperiode, toen de distributie feitelijk
alleen slechts uit voorzorg werd gesticht. Ons land immers beschikte over
voorraden, voldoende voor jaren. Onze vriendelijke oosterburen echter, voerden
onmiddellijk een rigoureuze distributie in ons land door. (…) Er zou voorts in
moeten verteld over de listige vervalsingen, die er ten behoeve van
onderduikers en illegaliteit werden gepleegd…
 |
| (Foto: Wikipedia) |
Terwijl jonge mannen nog worstelden met de gevolgen van hun
weigering een onzinnige oorlog in te gaan, waren in Den Haag tijdens de Rondetafelconferentie de besprekingen
begonnen over de soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië.
Rotterdam werd een ietsje opgeruimder. Het was afgelopen met
het ongestructureerd plaatsen van afval langs de weg op de ophaaldag. De
Gemeente deelde uniforme vuilnisvaten uit die snel te klein zouden zijn. De Rotterdamse Jazz Sociëteit startte met
een eerste concert in café-restaurant Belvédère. De belangstelling was groot en
er kwamen al gauw meer concerten, in het Beursgebouw en het aan de
Stationssingel gelegen noodgebouw De
Kroon. De Sociëteit had een eigen orkest en verder speelde er onder meer de
op bevrijdingsdag opgerichte Dutch Swing College en een combo van saxofonist
Karel Reys, de broer van. Het ging er van dixieland tot bob. Volgens Rita was
Karel een van de eerste beboppers in Nederland.
Het ging snel in de wereld. Mao Zedong riep de Chinese
Volksrepubliek uit, de communisten hadden de burgeroorlog gewonnen en de
nationalisten onder leiding van Chiang Kai-Shek vluchtten naar Formosa, het
latere Taiwan. Mao bracht daarop nog meer onrust door een verdrag met Moskou.
Eind van het jaar riep de Sovjet-Unie de DDR in het leven, bleef
Berlijn formeel onder toezicht van de vier bezettingsmachten en was Nederland
zijn grootste kolonie kwijt. Koningin Juliana en Mohammed Hatta tekenden het
onafhankelijkheidsverdrag van Indonesië. Nieuw-Guinea werd voorlopig behouden.
De oorlog in Indonesië had het land scheppen geld gekost, ten koste van het
oplossen van de woningnood.
(wordt
vervolgd)
nnn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten