In het jaar dat de in 1920 begonnen periode van de Art Deco
afliep, 1939, maakte het eerste straalvliegtuig ter wereld een testvlucht. Het Duitse
toestel, de Heinkel He 178, bereikte een snelheid van vijfhonderd kilometer per
uur. En in maart van dat jaar annexeerde Hitler alsnog de rest van Tsjecho-Slowakije.
Frankrijk en Engeland stemden er mee in, in ruil voor Hitlers belofte dat het
afgelopen zou zijn met de Duitse gebiedsuitbreiding.
Kort daarna eindigde de Spaanse
Burgeroorlog, die werd gewonnen door de fascistische generaal Franco, dankzij
de hulp van Hitler en Mussolini.
Duke Ellington kwam voor de
tweede keer naar Nederland als onderdeel van een Europese tournee. In geen tijd
waren alle kaartjes uitverkocht voor de optredens in Den Haag, Utrecht en
Amsterdam. De muziek van Ellington was van grote invloed op de in jonge
ontwikkeling zijnde jazz in Nederland. Boy
Edgar was een grote fan, wat tot uiting kwam in zijn composities en
arrangementen. Zonder dat deze – en hierin school Edgars genialiteit – ook maar enigszins als kopieën konden worden
gezien. De eigen klankkleur van ‘The Moochers’, onder leiding van Boy Edgar,
bezorgde de band een grote populariteit.
 |
| (Foto Sherpa, Wikipedia) |
In Rotterdam ging de eerste paal
de grond in voor de Nieuwe Diergaarde. De oude stamde uit 1857 en bevond zich
in de binnenstad op grond die langzamerhand veel te duur werd. De oude
dierentuin was bovendien niet publiekelijk toegankelijk, alleen leden werden
toegelaten. Diergaarde Blijdorp werd vormgegeven door Sybold Van Ravesteyn, een architect die was beïnvloed door het
Nieuwe Bouwen maar allengs begon te
werken met meer ronde vormen. Hij bouwde veel stations in Nederland, waaronder
het inmiddels vervangen Centraal Station van Rotterdam. Van Ravensteins opzet van
de Diergaarde was zonder meer geavanceerd, traliewerk en hekken werden zoveel
mogelijk afgeschaft, in de plaats daarvan kwamen grachten en greppels.
Verder was er niet veel om vrolijk van te
worden. Er werd getreurd om het heengaan van de grote, kleine man uit de
Zandstraat, Louis Davids. Hij had wegens astma zijn werk bij het
Kurhaus-cabaret al eerder moeten beëindigen en overleed op 55-jarige leeftijd
in Amsterdam.
Na Guernica begon de
internationale dreiging vat te krijgen op het dagelijkse leven. Steeds meer
voortekenen wezen op een naderende oorlog, hoewel de mensen er nog steeds niet
in wilden geloven. Maar het was nu toch echt wel tot de wereld doorgedrongen
dat de nazi’s planmatig bezig waren met een euthanasieprogramma voor geestelijk
en lichamelijk gehandicapten, waarbij gebruik werd gemaakt van vergassing. De
kerken protesteerden wel maar niet krachtig genoeg om het tij te keren. Een
enkele predikant had de moed om bij een begrafenis openlijk te vermelden hoe
het leven van de overledene was beëindigd. Geestelijken die zich nog krachtiger
verzetten tegen de gang van zaken zouden het later bezuren.
De Rotterdamse politie kreeg het
druk met Joodse vluchtelingen, die het moeilijk hadden, vluchtelingen uit
Duitsland waren niet erg geliefd. Al besefte iedereen dat zij uit hun land
waren verdreven, ergerden velen zich aan hun uitspraak. Duits begon een gehate
taal te worden. De overheid begon zich steeds meer zorgen te maken over de
ontwikkelingen in Europa. Vooraanstaande Rotterdammers richtten de ‘Stichting
Luchtafweer Rotterdam en Omstreken’ op, een particulier initiatief met de
bedoeling een ring van luchtdoelartillerie rond de stad te leggen. De kosten
zouden door het bedrijfsleven, de overheid en de burgers moeten worden
opgebracht.
In de Afrikaanderwijk werden, net
als in enkele andere delen van de stad, schuilkelders aangebracht. Er kwamen deprimerende
verduisteringsoefeningen waarbij de straatverlichting werd uitgeschakeld, het
openbaar stadsvervoer werd stilgelegd en burgers werd gevraagd ook hun huizen
te verduisteren.
Onder Nederlandse Joden werd in
die periode vaak overwogen het land te verlaten. Velen verkeerden in
tweestrijd, zij hadden niets misdaan, dus waarom vluchten en alles wat hier was
opgebouwd achterlaten? Bovendien werkte de gang van zaken rond de Duitse
vluchtelingen in Nederland nu niet echt motiverend om een vergelijkbare
situatie in een ander land te gaan opzoeken. De gruwelijke werkelijkheid van de
nazi-plannen drong blijkbaar nog steeds niet in zijn volle omvang door.
(wordt vervolgd)
nnn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten