Intussen
kwamen er in Londen nog meer regeringen in ballingschap, onder andere die van
België, Frankrijk, Tsjechoslowakije en Polen. En Nederland ging ter plekke
enige ministers- en kabinetscrises krijgen. Er kwamen dan nieuwe ministers,
zonder parlementaire controle.
De ‘Nederlandse
Unie’ werd opgericht door Louis Einthoven, Johannes Linthorst Homan en Jan
de Quai, die het later, in 1959, tot minister-president van Nederland zou
brengen.
Het doel
van de unie was, onder erkenning van de gewijzigde politieke verhoudingen in
Nederland en Europa, en in samenwerking met de Duitse en Nederlandse
autoriteiten, het karakter van de samenleving te bewaren. Om na de oorlog de
Nederlandse zelfstandigheid te kunnen herwinnen. Dat betekende dat de unie zich
als taak stelde te voorkomen dat de NSB aan de macht kwam. Voor even werd de ‘Nederlandse
Unie’ de grootste Nederlandse politieke beweging ooit. Leden droegen hun
speldje vooral om te laten zien dat zij tegen de NSB en de Duitsers waren, hoewel
de unie de Duitse bezetting accepteerde.
Er kwamen
echter al snel scheurtjes in de samenwerking van de leiders door verschil van
mening over de mate waarin concessies aan de Duitsers moest worden gedaan. Er
ontstond verder kritiek bij de achterban en die sloeg niet in het minst op de
weinig democratische opvattingen die uit het optreden van de leiders bleken.
Anderhalf jaar na de oprichting werd de ‘Nederlandse Unie’ alweer verboden door
de Duitsers. Toch heeft de unie waarschijnlijk de groei van de NSB enigszins
kunnen afremmen.
Repressie wakkert
weerstand aan. Hoewel valt te constateren dat het nog steeds niet is begrepen,
is dat een belangrijke les die de geschiedenis heeft gegeven. De periode
1940-1945 bevestigde dat maar weer eens. Ons land telde na de capitulatie negen
miljoen inwoners. Daarvan zaten er ongeveer 25 duizend in het georganiseerde
verzet. Met ‘Nederlands verzet’ worden doorgaans alle
personen en groepen bedoeld, die
weerstand boden aan de Duitse bezetting
van Nederland maar
ook aan de Japanse bezetting
van Nederlands-Indië. Het
verzet in Nederland bedroeg naar verhouding maar een derde van de omvang van
het verzet in het kleinere België. Doordat de Duitsers aanvankelijk veel harder
optraden bij onze zuiderburen, ontmoetten zij daar ook meer weerstand. En
naarmate de Duitse opstelling in Nederland harder werd, groeide ook hier het
verzet.
Seyss-Inquarts
strategie om Nederland geleidelijk aan zover te krijgen de
nationaal-socialistische ideologie en opname in een Groot-Germaans Rijk te
accepteren leek eerst nog te gaan werken. Dat de distributie van brood al snel
werd ingevoerd verhinderde niet dat in het eerste oorlogsjaar vrij algemeen de
opvatting post vatte dat het met de Duitse bezetting wel enigszins mee zou
vallen. Al langer dan een half jaar voordat de moffen kwamen was de suiker
immers ook al op de bon? De ongeveer 15 duizend Joodse vluchtelingen uit
Duitsland dachten daar al meteen anders over, zij hadden de werkelijke
bedoelingen van de nazi’s maar al te goed leren kennen. Ook een aantal
Nederlandse Joden was al eerder met lafhartige bejegeningen geconfronteerd.
Frasen uit redes van Goebbels, waarin hij tegen hen tekeer ging, vielen per
anoniem verzonden post op hun deurmatten. Zonder opgaaf van redenen waren er al
Joden geweigerd voor betrekkingen nadat zij desgevraagd hun godsdienst hadden
vermeld. En dat in het Nederland van vóór 1940.
 |
| (Afbeelding: Wikipedia) |
NSB-leider
Mussert, die had verkondigd dat zijn NSB een eventuele Duitse inval met
gekruiste armen zou gadeslaan, pleitte toen al voor zuivering: ‘Wat niet in ons
Volk behoort, moet eruit.’ Een kreet die wij tegenwoordig trouwens wel weer
eens mogen tegenkomen, al gaat het dan niet zoals toen over ‘de pinda-Chinezen
tot en met de Joden’.
Mussert verkondigde
al breeduit dat de Nederlandse ‘levensruimte’ zoveel mogelijk moest worden
vrijgemaakt van Joden en Walen in de periode dat de Duitsers nog niet eens zo
ver gingen en zich alleen nog bezighielden met beperkende maatregelen jegens de
Joden.
Musserts NSB was
de laatste jaren flink in betekenis afgenomen maar de Duitse inval zou hem en
zijn club weer stevig in het zadel helpen, dacht hij. Na de bezetting werd
Mussert nog radicaler om indruk te maken op de Duitsers, die nog niet veel
belangstelling hadden getoond voor zijn NSB. Maar hij verwachtte dat zijn
positie nu wel snel het niveau kon krijgen als die van een Hitler of een
Mussolini en zag maar niet in dat de Duitsers daar anders over dachten. Ambtenaren
en burgemeesters mocht de NSB leveren. Politiemensen om Joden op te halen en
het verzet te bestrijden mocht de NSB leveren. Jonge mannen om tegen het
communisme te vechten mocht de NSB leveren. Wilde plannen mocht de NSB echter inleveren.
(wordt
vervolgd)
nnn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten