In Leiden
werd de herdenking van het Leids ontzet geleid door dominee H.C. Touw, die beleg en ontzet zodanig beschreef
dat iedereen begreep dat het over de Duitse bezetting ging. Een samenvatting
werd via ‘Radio Oranje’ voorgelezen en zou voortaan elk jaar worden herhaald.
De
Duitsers deden er toen nog van alles aan om de sympathie van de bevolking te verwerven.
Zij moesten zich vooral niet als overwinnaar opstellen maar als hulpvaardige
kameraad. Kameraad granaat. De gewone Wehrmachtsoldaat beviel dat prima, doorgaans
was hij nog nooit buiten de eigen grenzen geweest en kon hij nu toeristische
trekpleisters bezoeken, naar de meisjes lonken en er lustig op los
fotograferen. In Duitsland fotografeerden al velen uit liefhebberij, en menig
soldaat had een camera in de ransel. Goebbels zag er een ideaal
propagandamiddel in en maakte ruimschoots gebruik van de mogelijkheid om met
foto’s de indruk te wekken van een ontspannen verhouding tussen de gewone man
en de Duitse soldaat. ‘Spontane’ kiekjes van soldaten, flirtend met Nederlandse
meisjes, of wat ook nu nog steeds graag wordt toegepast – het liefst door
moordzuchtige dictators – kinderen omarmend.
Boijmans-directeur
Dirk Hannema, die zich dan wel lelijk had verkeken op zogenaamde Vermeers, gaf
er blijk van een vooruitziend man te zijn. Hij was al voor de oorlog losbarstte
begonnen met het onderbrengen van zijn kunstcollectie op bomvrije plaatsen. Als
lid van een commissie die zich bezig hield met het kunstbezit van het
koninklijk huis, wist hij verder te voorkomen dat de paleiskunst naar Duitsland
zou verdwijnen. In Boijmans organiseerde hij tentoonstellingen van plaatselijke
kunstenaars om hen te helpen in die moeilijke tijd; maar niet minder om te
voorkomen dat de Duitsers het museum voor andere doeleinden zouden gaan
gebruiken. Een verdienstelijk man met hart voor de kunst.
Maar
helaas, hij ging in de fout.
Hannema
begon zijn voorkeur voor de nieuwe orde van de Duitsers openlijk uit te dragen
en trad toe tot de door hen ingestelde Kultuurkamer. Iedereen die zich wilde
manifesteren als kunstenaar, schrijver, muzikant of podiumartiest diende zich
hierbij aan te melden. Wie dit niet deed kreeg een hoge boete. Musici moesten
hun repertoire laten goedkeuren. Amerikaanse muziek mocht niet meer worden
uitgevoerd. Veel schrijvers konden hun vak niet meer beoefenen omdat zij
weigerden lid te worden. Maar Hannema trad toe en werd onder het door de
Duitsers ingestelde Departement van Volksvoorlichting de hoogste adviseur voor
musea.
Intussen zat
Van Meegeren ook niet stil en schilderde vijf nieuwe ‘Vermeers’, oorlog of
niet, hij kon het niet meer laten. De schilderijen werden gretig afgenomen door
de Rotterdamse havenbaronnen Van Beuningen en Van der Vorm, het Rijksmuseum en
niet te vergeten notoir kunstkenner en verzamelaar Göring.
En Van Meegeren werd
rijk.
Hij trad eveneens
toe tot de Kultuurkamer, want hij had ook nog eigen werk gemaakt en wilde dat
tentoonstellen. Hij kreeg zijn tentoonstellingen, in Panorama Mesdag, in het
Rijksmuseum en ook nog op verschillende plaatsen in Duitsland. Het maakte hem
niets uit dat andere kunstenaars daar niet voor kozen, honger leden omdat zij
niets mochten verkopen, of zelfs in het verzet gingen zoals beeldhouwer Gerrit
van der Veen die al een actiegroep tegen de Kamer had geleid.
En Van der Veen
werd gearresteerd.
Hij dook
na zijn vrijlating onder om, zwervend van onderduikadres naar onderduikadres, een
uitgebreid verzetsnetwerk te gaan leiden en zijn ‘Persoonsbewijzencentrale’ te
beginnen.
 |
| Aanval op Pearl Harbor (Foto: Wikipedia) |
Hitler hield inmiddels voorbarig zijn volgelingen voor dat
de Sovjet-Unie was verslagen terwijl op dat moment Rusland door de
weersomstandigheden veranderde in een onmetelijke modderpoel. Stalin wachtte op
vorst, dan was de grond steviger voor zijn tanks. En toen die dan kwam stond
het Duitse leger weliswaar voor Moskou maar had het inmiddels ook zware
verliezen geleden en waren de soldaten uitgeput. Met een temperatuur van dertig
graden onder nul was de vrieskou voor de Russen een partner in de strijd. De
Duitsers waren er in het geheel niet op voorbereid en hun materieel liet hen in
de steek. Zij kregen te maken met de Russische generaal Georgi Zjoekov, een moedig
en meedogenloos man. Hij ging met zijn inmiddels opgebouwde reserves in de
tegenaanval en dreef de Duitse troepen terug.
Die Russische tegenaanval was nog niet begonnen of de
Japanners vielen de Amerikaanse vlootbasis in Pearl Harbor op Hawaii aan. De
totaal verraste Amerikanen moesten constateren dat zes slagschepen en een
aantal kleinere schepen tot zinken waren gebracht. Gelukkig was het zondag en
waren de meeste matrozen aan de wal, anders was het aantal doden nog veel hoger
geweest dan de 2400 die er vielen te betreuren.
(wordt
vervolgd)
nnn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten