dinsdag 19 juli 2016

ANNA'S JAREN (155) - Dertig dagen vol actie en ellende

Die zomer werd het heet. Ruim 38 graden, in augustus gemeten bij Warnsveld. Omdat het Klimaatakkoord van Parijs in 2016 veel te laat is gekomen met niet ver genoeg gaande afspraken, zal het waarschijnlijk al snel niets bijzonders meer zijn. Wat niet wegneemt dat het in 1944 de hoogste, ooit in Nederland gemeten, temperatuur was.

Samuel Esmeijer  werkte bij de politie in Driebergen. Hij begon al snel Joden en hun helpers te waarschuwen voor aanhoudingen, later hielp hij Joodse onderduikers. Bij de politie groeide intussen de invloed van de Duitsers. Met die gang van zaken kreeg Esmeijer steeds meer problemen. Daarom sloeg hij nogal eens de verzenen tegen de prikkels. Het kostte hem zijn baan. Hij keerde terug naar Rotterdam, de woonplaats van zijn ouders. Zijn vader was er leraar aan een christelijke ambachtsschool. Samuel, gedreven door zijn christelijke overtuiging, ging vanaf dat moment zijn tijd volledig spenderen aan het verzet. Hij leidde een kleine recherchegroep in Rotterdam op verzoek van de ondergrondse krant ‘Trouw’. De groep, die zich in eerste instantie bezighield met het opsporen van handlangers van de Sicherheitsdienst, legde zich steeds meer toe op gewapend verzet. Er werd geen actie ondernomen als er vooraf niet was gebeden. Na geslaagde acties werden er dankliederen gezongen. In juni bevrijdde de groep, samen met de ploeg van ‘Lange Jan’, zeventien verzetsmensen uit de gevangenis aan de Noordsingel.
Kort daarna, in augustus, was de spanning voelbaar in de Afrikaanderbuurt. Het daar gevestigde distributiekantoor was gekraakt en nu heerste er de vrees voor represailles. Iedereen hield de adem in. Jan en Rieka spraken er fluisterend over. Het viel mee, de moffen hadden het kennelijk druk met andere zaken. Het waren weer de LKP’ers van ‘Lange Jan’ die bij deze overval 37 duizend algemene levensmiddelenkaarten en een groot aantal bonnen hadden buitgemaakt. Hun spectaculairste actie moest echter nog komen.

Rieka en zus Ant besloten op de trein naar Dordrecht te stappen om voor nichtje Jannie en mij enige verkoeling te zoeken in het Wantijbad. Een bad dat in de jaren voor de oorlog tot stand  was gekomen als werkverschaffingsproject. Dordrecht kampte in die periode met een enorme werkloosheid. Ants man, Dordtenaar van geboorte, was een van de zestig man die eraan hadden gewerkt. Vandaar dat wij er eens heengingen, even ontsnappen aan de daagse oorlogsellende in de Afrikaanderbuurt, waar het verder alleen maar heet was.
Het krioelde op de ligweide van het Wantijbad en het duurde even voordat wij een plekje hadden gevonden waar het meegebrachte kleedje kon worden uitgespreid. Goed, het lag. Kleertjes uit, lekker alleen maar in zwembroek. Sirenes. Snel weer aankleden. Het Wantijbad ontruimd. Vlak boven ons een gevecht tussen twee jachtvliegtuigen. Gelukkig kwam er geen naar beneden. Het bad kwamen wij echter niet meer in. Terugreis in de hitte.

September, ruim twee maanden na de invasie. Over het algemeen wordt gesteld dat de Nederlandse geschiedenis waarschijnlijk niet eerder of later een dertigtal dagen achtereen heeft opgeleverd waarin zoveel oorlogsactie, ellende en tegenstellingen werden samengebald als in deze maand. Tenminste, door degenen die de meidagen van 1940 niet moesten meemaken in Rotterdam. De stad waar nu het lijk van een NSB’er in een sloot werd gevonden en twee dagen later drie SD-ers werden neergeschoten. Een overleed, de anderen raakten gewond.
De Gaulle had zijn intocht in Parijs gehouden en Pétain was al gearresteerd. België was bevrijd door Britse, Canadese en Poolse troepen. In West-Europa gingen steeds meer mensen ervan uit dat het nog vóór de kerst zou zijn afgelopen met de Duitsers.
Nadat Brussel en Antwerpen werden ingenomen trokken de legers bij Eysden Nederland binnen. Hier en daar werd het rood-wit-blauw al voor de dag gehaald.
Vanuit Kamp Westerbork vertrok nog een laatste transport naar Auschwitz. Met Anne Frank onder de gedeporteerden. Zij kwamen terecht in Auschwitz-Birkenau, van waaruit zij een maand later naar Bergen-Belsen gingen. 

Omdat koningin Wilhelmina weer eens had benadrukt dat zij de samenwerking tussen de verschillende verzetsgroepen als zeer noodzakelijk zag, werd er al een tijdje op onderling overleg aangestuurd. Er kwam een commissie die werkte aan het oplossen van de problemen tussen de verschillende verzetsgroepen, die qua opvattingen na alle strijd nog steeds regelmatig lijnrecht tegenover elkaar stonden. De voorzitter van deze ‘Contactcommissie voor de Illegaliteit’ werd Willem Drees. Hij was langzamerhand een steeds belangrijker man geworden. Begin van het jaar was Drees al voorzitter van het ‘Vaderlands Comité’, dat advies uitbracht aan de regering in Londen, ook al werd daar niet altijd om gevraagd. Daar was nu dat voorzitterschap bij gekomen en hij werd lid van het door de regering ingestelde ‘College van Vertrouwensmannen’. En Drees wijdde zich vooral aan de toekomst van zijn partij.

Prins Bernhard in 1942
(Foto: Wikipedia)
Op instructie van ‘Londen’ werd het gewapend verzet overkoepeld door de Binnenlandse Strijdkrachten, die vanaf september onder opperbevel kwamen van de niet militair opgeleide Prins Bernhard. Had hij ook een baan. Had Wilhelmina voor gezorgd, tegen de wil van de Nederlandse regering en de geallieerden.
Officieel had een prins-gemaal geen functie, wat niet wegnam dat de in eerste instantie door de Britse geheime dienst gewantrouwde Duitser enige posities had weten te bereiken. Dat wantrouwen bij de Britten had hij vooral zelf aangewakkerd door een functie bij de geheime dienst te ambiëren. Dat ging niet door en Bernhard koos voor een pilotenopleiding. Nadat hij deze had afgerond mocht hij van schoonma weer niet boven Europa vliegen. Hij verwierf er in elk geval wel aanzien mee bij de Nederlandse militairen, wat hem de kans bood om een Nederlands Spitfire Squadron op te richten. De formatie werd ingezet voor escort-emissies. De prins maakte er een gewoonte van om regelmatig bij legeronderdelen langs te gaan en oogstte daarmee waardering.
(wordt vervolgd)  
nnn

Geen opmerkingen:

Een reactie posten