De
affiches bracht de aanplakker naar de juiste plek met een soort bezem. Die had
zo’n lange steel, dat hij ermee tot bovenaan de peperbus kon reiken. Het
borstelgedeelte doopte hij in een emmer met plaksel, dan smeerde hij de beoogde
plek op de peperbus in, plaatste vervolgens een affiche over het
borstelgedeelte van de bezem, drukte het op zijn plaats en wreef het aan. Rats.
Dan het volgende. Vlug, vlug. Het laatste. Weg, weg, weg.
Tenminste,
als er niet ook onderaan de peperbus moest worden geplakt. Dan werd het voor de
aanplakker moeilijker, de bezemsteel kwam in een meer horizontale positie en al
gauw in conflict met een omstander. Zo’n omstander als ik, die zo nodig vooraan
moest staan. Het uiteinde van de steel kwam dan ook op een keer tussen mijn
benen terecht. Om meteen, op het moment dat de aanplakker het affiche onderop
aandrukte, mijn geheel volgens afspraak netjes ingedaalde mannelijke
bestanddelen op slag bijna op hun schreden te laten terugkeren. De in zijn werk
gestoorde aanplakker schold mij verrot. Tegen de volwassenen, die hem meteen van
repliek dienden, durfde hij dat niet. Het drong nauwelijks tot mij door. Ik was
drukdoende met sterretjes tellen, met een stemmetje dat een octaaf was
verhoogd.
Het
Rotterdamse energiebedrijf stopte met de levering van elektriciteit aan
bedrijven, theaters en de amusementssector. Er viel nu helemaal niets meer te
beleven in de restanten van de stad. En inmiddels stond de doodstraf op het
bezit van een radio. Wat niet tegenhield dat iedereen wist dat de stad
Luxemburg was bevrijd. Soldaten van het Amerikaanse leger waren daarna, op 12
september, de grens overgekomen bij Mesch, het eerste Nederlandse dorp dat werd
bevrijd. De inwoners vierden de bevrijding meteen, dansend en springend volgden
zij een accordeonspeler door het dorp. Er werd voedsel uitgedeeld door de
Amerikanen en de dorpelingen vergaapten zich aan de zwarte mensen, die zij voor
het eerst zagen. Die zwarte soldaten haalden de doden op, want de bevrijding
was niet zonder slag of stoot verlopen.
Twee dagen
later kwam Maastricht aan de beurt. Er werd vervolgens met meer spanning dan
ooit, en met gevaar voor het leven, via de radio vernomen dat paratroepen
landden bij Arnhem. Het front verschoof naar Nederland.
Regelmatig
werden de Nederlandse Spoorwegen erop gewezen dat zij, door klakkeloos de
orders van de Duitsers uit te voeren, medeverantwoordelijk waren voor de
deportatie van honderdduizenden Joden, Roma, Sinti, dwangarbeiders en politieke
gevangenen. Gerrit van der Veen had in ‘De Waarheid’ een emotionele oproep gedaan
dit werk te stoppen. Het ging gewoon nog twee jaar door. Tot 17 september 1944,
de dag dat het er dan toch van kwam. Het railvervoer ging plat. Twee weken te
laat voor degenen die met het laatste transport vanuit Westerbork naar
Auschwitz waren vertrokken. Twee weken te laat voor Anne Frank en de
medebewoners van het achterhuis. Vier dagen te laat voor degenen, die met het
laatste transport naar Bergen-Belsen waren vertrokken.
Personeelsleden
hadden incidenteel wel wat sabotagedaden verricht bij het Duitse
goederenvervoer en ook werd het verzet door hen geholpen met informatie over
Duitse transporten en bij het vervoer van ondergrondse kranten. Het beleid van
de NS-directie bleef echter loyaal aan de Duitsers. Vier volle jaren bleven de
bezetters op hun wensen bediend. De directie ontzag zich niet het personeel te laten
weten dat elke vorm van werkweigering zou worden bestraft volgens het
‘politiestandrecht’ van de Duitsers. Met andere woorden: de dader zou worden
geëxecuteerd.
 |
| (Afbeeelding Wikipedia) |
Alleen als
de opdracht tot staking rechtstreeks uit Londen zou komen, was de NS wel bereid
tot staking. Die opdracht was er nu, zij het niet met de bedoeling de
Jodentransporten een halt toe te roepen. Het ging erom dat het voor Duitsers
moeilijk zou worden om materieel aan te voeren naar het gebied waar was begonnen
met de grootste militaire operatie in Nederland: ‘Market Garden’.
‘Radio
Oranje’ zond een codebericht uit. ‘De
kinderen van Versteeg moeten onder de wol’. Het sein voor 30 duizend
personeelsleden van de Nederlandse Spoorwegen om het werk neer te leggen. Het
merendeel van de leidinggevenden dook onder, waardoor het begin van de staking
een chaos werd en het een week duurde tot alles plat lag.
Treinen
die nog voortbewogen werden door de geallieerden beschoten.
‘Market’ was de codenaam voor de
luchtlandingen. ‘Garden’ voor het grondoffensief vanuit België. Er wachtten
veel moeilijkheden. Montgomery zag niet in dat de Duitsers nog lang niet waren
verslagen en nog steeds de mogelijkheid hadden om versterkingen uit Duitsland
te halen. De eerste luchtlandingen kwamen wel als een volledige verrassing voor
de Duitsers, een deel landde te ver van het doel en kwam binnen de SS-divisies
terecht. Van de negenduizend para’s landden er slechts 2400 op de juiste plek.
(wordt
vervolgd)
nnn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten