zondag 20 juli 2014

ANNA'S JAREN (11)

In de literatuur was langzamerhand een sociaal gekleurd realisme opgekomen, aangestuurd door de verpaupering die industrialisatie en kapitalisme met zich hadden meegebracht. De in 1864 in Rotterdam geboren Herman Heijermans legde de vinger op vele zere plekken. Bloeimaand uit 1903 gaat nota bene al over misstanden in tehuizen voor ouden van dagen! Ruim honderd jaar verder zijn wij al aardig opgeschoten, zou je zo zeggen, daar hoor je tegenwoordig niemand meer over, niettan? 
Herman Heijermans (Jan Toorop 1914)
(Wikipedia)
‘Op hoop van zegen’ ging dus over de rechteloosheid van de vissers. De keuze van kerstavond voor de première was een slimme zet van Heijermans, de toneelkritiek kon dan pas drie dagen later er overheen vallen, zoals hem vaker gebeurde, maar dan had de mond-tot-mond reclame zijn werk inmiddels al gedaan.

Heijermans kon trouwens lekker uit de hoek komen zoals in ‘Kamertjeszonde’ uit 1898:
‘Rotterdam is wel steekwormigst aller steden, 
Rotterdam in z’n zelfgenoegzame Geld-eigenwaarde, Rotterdam, 
dom conservatief -cón-sér-vá-tief- provinciestadje, 
prul-stedeke van verwaten kantoorjochies...gatlikkende klerken. 
Kroon-stedeke van Hollands achterlijkheid – er zal een tijd zijn dat het échte volk u zijn slagen zal doen gevoelen... Een denkend man doet beter 
uw muffe bederfsfeer te mijden - liberáál-cónsérvátief stedeke van puur klootjesvolk.’

Je hoort het de Rotterdammer zeggen: ‘Krijg nou effe gauw de koelere!’

Heijermans vertrok dan ook, naar Scheveningen en Katwijk, om zich tenslotte in Zandvoort te vestigen waar hij in 1924 overleed.

In hetzelfde jaar dat Vincent van Gogh werd geboren in Zundert, 1853, zag in Rotterdam een joods meisje voor het eerst het daglicht, Esther van Rijk. Dat meisje begon al vroeg met toneelspelen hoewel haar  orthodox-joodse moeder die de toneelwereld een bedenkelijk milieu vond, zich er tegen verzette. Zij debuteerde in Rotterdam met een rol in ‘Emma Berthold’  van Jacob Jan Cremer, trouwde in Anna’s geboortejaar met de musicus Henri de Boer, kreeg een dochtertje en verhuisde naar Amsterdam omdat Henri daar werk kreeg.
Esther de Boer-van Rijk voelde zich goed thuis in de Joodse buurt waar zij terechtkwam en waar de Hollandsche Schouwburg stond, het theater waar zij alras glansrollen speelde in de stukken van de eveneens joodse Heijermans. Dit, terwijl Heijermans haar spel niet zonder meer waardeerde:
‘De groote artiste is groot in het klein-burgerlijke milieu... 
Daarnaast, in het romantische en klassieke repertoire schiet zij in meerdere of mindere mate tekort’
schreef hij in 1916.

(wordt vervolgd)

nnn

Geen opmerkingen:

Een reactie posten