Toch wisten
ook toen in die barre periode 14-18 weer enkelen de situatie te gebruiken om grote rijkdommen te vergaren,
de zogenaamde OW’ers, oorlogswinstmakers, een term die in de Tweede
Wereldoorlog eveneens zou opduiken.
Verder was
het niet anders dat de armen ook nog het zwaarst werden getroffen door de
economische gevolgen.
Anna
behoorde tot die armen in dat jaar dat Europa in brand stond en haar al zo
zorgelijke situatie zou nog verergeren.
Vooropgesteld
dat er werk was, had een man van rond de dertig in die tijd al een werkperiode
van zo’n twintig jaar achter de rug, vaak onder arbeidsomstandigheden die wij
heden ten dage zonder meer kwaadaardig zouden noemen. Ongelukken in haven en
industrie waren schering en inslag. Bijvoorbeeld bij de productie van
gietijzeren objecten, waarbij mallen werden volgegoten met gloeiend, vloeibaar
ijzer kon het nogal eens mis gaan, heb ik mij laten vertellen. En dat dat werk niet
zelden werd verricht door jonge mensen, kinderen nog eigenlijk, in een
verstikkende, zuurstofarme omgeving en zonder beschermende kleding. Als er werd
gemorst droop de gloeiende materie langs de kleding en kwam op de klompen
terecht, die onmiddellijk vlam vatten, dikwijls met het afschuwelijke gevolg
dat de werkkracht verder minder valide door het leven moest.
Handmatig ijzergieten, afbeelding bij de uitleg op Wikipedia. Zelfs redelijk beschermd moet het fysiek behoorlijk belastend zijn. |
Wanneer
een arbeider ziek werd, werkte hij zo lang mogelijk door want wie ziek thuis
bleef, kreeg geen geld. Zo ook Anna’s man Dirk, die het zo lang mogelijk
probeerde vol te houden toen hij een zware kou, misschien influenza opliep.
Weinig weerstand door veel te veel
werkuren onder slechte omstandigheden en tekort aan vitaminen door niet al te
beste voeding speelden hem parten. De griep ging over in een zware
longontsteking.
Na het
wegebben van de golven cholera handhaafden tuberculose en longontsteking zich
als de ziekten der armen en longontsteking was voor de komst van antibiotica
niet of nauwelijks te genezen. Door de ontsteking kunnen de longblaasjes sterk
verzwakken, waardoor de longcapaciteit sterk wordt verkleind met meestal de
dood tot gevolg. Het eerste echte antibioticum penicilline zou pas veertien
jaar later als werkzame stof worden ontdekt door de Britse arts-bacterioloog Alexander Fleming en het zou nog tot de Tweede
Wereldoorlog duren eer de productie op gang kwam.
Dirk had
geen schijn van kans, hij overleed, eenendertig jaar oud.
In de
moeilijke omstandigheden die de oorlog al met zich meebracht, bleef Anna na een
huwelijk dat tien jaar had geduurd, alleen achter met vier van de zes kinderen
die zij had gekregen, in de leeftijd van twee tot elf jaar.
Van haar
gezin, dat had kunnen bestaan uit acht personen, resteerden er nog vijf.
Gezinnen
waren weliswaar omvangrijk in die tijd maar ze telden ook weer snel af, alhoewel
in het begin van de twintigste eeuw verbetering intrad, vooral bij de beter
gesitueerden. Er bleven nog lang grote verschillen in sterftekans tussen
arbeidersklasse, middenstand en rijken.
(wordt vervolgd)
nnn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten