Geschrokken
kwam Van Meegeren met het verhaal waarmee hij destijds de gerespecteerde Mr.
Boon om de tuin leidde. Dat het schilderij uit de collectie van een in geldnood
verkerende adellijke Italiaanse familie kwam. Helaas, helaas, de naam mocht hij
niet noemen.
Dat
verhaal had altijd zo mooi gewerkt. Helaas, helaas, nu even niet, Piller hield
niet van verhaaltjes, Piller hield van feiten. De naam van de oorspronkelijke
eigenaar, om maar eens iets te noemen. En die had Van Meegeren niet. Dat leverde
hem een ritje op door het nog steeds in feestroes verkerende Amsterdam. In een
jeep, het symbool van de nieuwe vrijheid. Het ritje bracht Van Meegeren echter
het eind van zijn vrije leven, het ging rechtstreeks naar het Huis van
Bewaring.
Op slag
kwam hiermee een keer in het leven van Han van Meegeren. Hij verhuisde vanuit zijn luxueuze woning naar een
oncomfortabele cel. Geen sigaretten meer voor de kettingroker, geen wijn, geen
slaappillen ook. Hij deed geen oog dicht. Dat hield hij niet lang vol. Na drie
dagen liet hij weten te willen bekennen.
Joop
Piller kwam meteen. De snelle draai van de verdachte vervulde hem met
verbazing. Een verbazing, die ras overging in verbijstering bij het aanhoren
van het verhaal waarmee Van Meegeren nu weer kwam.
Het was
helemaal geen Vermeer die hij aan ‘de dikke’ had verkocht.
‘Ik heb
het zelf geschilderd’, zei hij. En hij vertelde hoe hij het schilderij had
vervaardigd en hoe het antieke doek, waaroverheen hij had geschilderd, eruit
zag. Hij maakte er een schetsje van. Met een röntgenfoto zouden de heren het
eenvoudig kunnen controleren. En nu Van Meegeren toch bezig was, vertelde hij
maar gelijk dat hij nog meer ‘Vermeers’ had geschilderd en enkele ‘Pieter de
Hooghs’.
‘En het beroemde
schilderij De Emmaüsgangers, dat nu
als een ‘Vermeer’ in Boijmans hangt, is ook van mij.’
‘Huh?’
Piller en
zijn mannen herkauwden in een urenlang overleg Van Meegerens beweringen. Zij
raakten er steeds meer van overtuigd dat zij in plaats van een collaborateur
een vervalser hadden gegrepen. Een vervalser bovendien, die Göring behoorlijk
bij de neus had genomen. Zij kregen toestemming om hun gevangene over te
brengen naar hun Bureau aan de Herengracht. Nadat was vastgesteld dat de
bekentenissen van de vervalser op waarheid moesten berusten, gaf Piller op
eigen houtje een persconferentie. Dat kon zomaar, evenals een verdachte vasthouden
buiten het Huis van Bewaring. Han van Meegeren had hem de grootste kunstzwendel
van de eeuw bekendgemaakt, deelde Piller de overrompelde journalisten mee en
hij bracht hen op de hoogte van een door de schilder opgestelde verklaring.
Hiermee veroorzaakte Piller een golf van publiciteit die tot op de dag van
vandaag doordeint.
➧ Nog in
2016 komt Rudolf van den Berg met Een
echte Vermeer in de bioscopen. Een verwarrende film waarin feit en fictie
worden gemixt om het verhaal meer body te geven.
Toen
pikten kranten over de gehele wereld het ANP-bericht op. Hun journalisten
bestormden de Herengracht. ‘Een geniale vervalser’, werd er gekopt, ‘Vermeer na
Vermeer’, ‘The man who swindled Göring’. Vrijwel elke krant meldde dat Van
Meegeren naar eigen zeggen met zijn vervalsingen zo’n acht miljoen gulden had
verdiend. Vrijwel elke krant ook ventileerde twijfels over de beweringen van de
man die zich altijd miskend had gevoeld, en daarom de kunstwereld had belogen.
Nu Van Meegeren, op deze, niet bepaald door hem gewenste, manier, de
beroemdheid kreeg waarnaar hij zo verlangde en de waarheid sprak, werd hij door
bijna niemand geloofd. Op een enkeling na, die nu opeens altijd al had geweten
dat de Emmaüsgangers vals was. Jammer
dat vrijwel niemand dat kon bewijzen. Voor de oorlog hadden vertegenwoordigers
van een kunsthandel in New York hun directie via een telegram laten weten dat
zij het schilderij waardeloze namaak vonden en had een lid van de Haagse
Kunstkring tijdens een vergadering voorgesteld om te protesteren tegen de
nieuwe aankoop van Boijmans, omdat die vals was. En dat was het.
Hannema (Foto: Wikipedia) |
Nee, dan
Dirk Hannema, die volhield dat de Emmaüsgangers
echt was en dat bleef doen nadat wetenschappelijk onderzoek overtuigend het
tegendeel had aangetoond. Met Hannema was het gedaan als museumdirecteur. Hij
werd al snel gearresteerd wegens zijn gedrag in de oorlog. Na acht maanden
voorlopige hechtenis werd hij niet verder bestraft.
De slimste
van de klas was Van Meegeren. Door meteen te bekennen dat hij nog veel meer
vervalsingen had vervaardigd, maakte hij duidelijk dat hij tijdens de oorlog
niet door collaboratie rijk was geworden, maar door het vervaardigen en
verkopen van vervalsingen.
➧ In de
jaren zestig en zeventig beweert volhoudertje Hannema wederom enkele
schilderijen van Vermeer te hebben ontdekt. Niemand neemt hem dan nog serieus,
ook niet als hij voor weinig geld een Van Gogh koopt. Le Moulin de blute-fin. En dat doek wordt nu net wel officieel aan
Van Gogh toegeschreven. Zo gaat dat, spreekt een leugenaar eindelijk de waarheid,
wordt hij niet geloofd, koopt een klungel eindelijk een stuk van waarde, wordt
hij uitgelachen. Die Hannema toch. Tenslotte komt zijn eigen collectie terecht
in de in 1994 opgerichte Fundatie in Zwolle.
(wordt
vervolgd)
nnn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten