Hoe snel
intimidatie en propaganda door de Duitsers effect konden sorteren, blijkt uit
een fotopagina van ‘Het Leven’, al vier dagen na het bombardement. Je vraagt je
af wat er in zo’n korte tijd met de onafhankelijke journalisten is gebeurd.
‘Een nieuwe tijd is aangebroken’, kopt
een pagina met drie foto’s. Nou, dat is in elk geval goed geconstateerd; maar
dan, de bijschriften van de foto’s.
Bij een
portret van de opperbevelhebber van de Duitse legergroep in Nederland, General-Leutnant Hansen (het stuk gannef
kijkt naar de fotograaf met een kop of hij wil zeggen ‘in één keer goed, of je
zult er van lusten’):
‘door wiens
persoonlijke ingrijpen terstond na het beëindigen der vijandelijkheden de rust
in ons land volledig is teruggekeerd.’
‘Ga fietse
stelen’ (donder op), was de reactie van menige Rotterdammer hierop. Niemand kon
toen al vermoeden dat de ‘rustbrengers’ dat later ook letterlijk zouden doen, om
te beginnen met die van de Joden.
Bij een
foto van General-Leutnant Von Tiedeman
op het stadhuis te Amsterdam:
‘De troepen met welke hij Amsterdam bezette,
zijn dezelfde, die onder zijn bevel in Polen hebben gestreden; uiteraard hadden
zij ook deel genomen aan de strijd in Nederland.
Van hun schitterende
discipline en volmaakte uitrusting heeft de hoofdstad zich tijdens hun doortocht
op 16 mei kunnen overtuigen.’
Zeker –
waren de reacties – ook de Polen waren, op zijn Rotterdams, ‘besjokke’ met hen.
Op de
derde foto wordt een kaart van Amsterdam aangedragen ‘ten behoeve van den Stadscommandant’.
Het
bijschrift eindigt met de zin:
‘Amsterdam
heeft geheel zijn normale uiterlijk herkregen; allerwegen is het dagelijksch
werk hervat en in rustig vertrouwen gaat de bevolking een nieuw tijdperk
tegemoet’.
Oftewel
volgens Rotterdammers: ‘morrege terugkomme met un stukkie brood’, ‘knijverzaks’
dat ongeveer staat voor ‘er is werk voor een hele dag’.
Kortom,
voorlopig hoefden de moffen niet te rekenen op al te veel positieve respons.
Toen
de Duitse soldaten door Amsterdam trokken, wilden maar enkelen dat aanschouwen.
Mensen die toevallig op straat liepen, keken niet op of om, er werd gehuild.
Maar er waren er ook die de Duitse troepen met een ‘Sieg Heil’ en gestrekte arm
begroetten.
Toen al.
En
uit sommige woningen werd gevlagd. Niet met rood-wit-blauw, maar met de
hakenkruisvlag.
Toen al.
Van
tevoren ingekocht, die vlaggen, en zorgvuldig bewaard tot de heuglijke dag daar
was.
In sommige
kustplaatsen ontstonden verschrikkelijke situaties doordat mensen, die have en
goed inderhaast hadden achtergelaten, wanhopige pogingen deden een plaatsje te
bemachtigen op boten waarmee geprobeerd ging worden naar Engeland over te
steken. Er werd soms gevochten om de weinige plaatsen en de meesten keerden
onverrichter zake terug naar huis.
Er stond
Nederland nog heel wat te wachten, al keerde de rust schijnbaar weer. In eerste
instantie hadden de Duitsers orders gekregen de Nederlanders zoveel mogelijk te
vriend te houden. De Nederlanders werden gezien als broedervolk en hun land zou
met beleid worden ingelijfd in het Groot-Germaanse Rijk. De Nederlandse
overheid spoorde trouwhartig de burgers aan zich te conformeren aan de
‘aangebroken nieuwe tijd’.
Hoe groot
de impact van het moment van bombarderen werkelijk moet zijn geweest in
Rotterdam, blijft in zekere zin onpeilbaar. Bij alle verhalen in de familie
werd juist over dat inferno zelf nauwelijks gesproken en dat geldt ook voor de direct
daarop volgende ellende. Mogelijk is het eenvoudigweg ook niet te beschrijven. De
verhalen in de familie gingen aanvankelijk vrijwel altijd over situaties van vóór
of ná de oorlog of hoogstens van vóór of ná het bombardement, alsof het niet
meer dan markeringspunten waren. Wellicht was het de totale ontreddering van de
oorlogsjaren die de trauma’s van het bombardement in de schaduw stelde. Maar het
blijft niet onwaarschijnlijk dat de alles verwoestende klap van het
bombardement dermate hard aankwam, dat de gevoelens die deze met zich bracht
moeilijk of in het geheel niet onder woorden waren te brengen. Waarschijnlijk
waren de verschrikkingen voor een normaal mens gewoon niet te bevatten. Aangeslagen,
in shock en bij het apathische af waren de Rotterdammers, veel meer kwam je er
niet over te weten.
(wordt
vervolgd)
nnn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten