zaterdag 4 februari 2017

ANNA'S JAREN (194) - De slimste mens

Geschrokken kwam Van Meegeren met het verhaal waarmee hij destijds de gerespecteerde Mr. Boon om de tuin leidde. Dat het schilderij uit de collectie van een in geldnood verkerende adellijke Italiaanse familie kwam. Helaas, helaas, de naam mocht hij niet noemen.
Dat verhaal had altijd zo mooi gewerkt. Helaas, helaas, nu even niet, Piller hield niet van verhaaltjes, Piller hield van feiten. De naam van de oorspronkelijke eigenaar, om maar eens iets te noemen. En die had Van Meegeren niet. Dat leverde hem een ritje op door het nog steeds in feestroes verkerende Amsterdam. In een jeep, het symbool van de nieuwe vrijheid. Het ritje bracht Van Meegeren echter het eind van zijn vrije leven, het ging rechtstreeks naar het Huis van Bewaring.
Op slag kwam hiermee een keer in het leven van Han van Meegeren. Hij verhuisde  vanuit zijn luxueuze woning naar een oncomfortabele cel. Geen sigaretten meer voor de kettingroker, geen wijn, geen slaappillen ook. Hij deed geen oog dicht. Dat hield hij niet lang vol. Na drie dagen liet hij weten te willen bekennen.
Joop Piller kwam meteen. De snelle draai van de verdachte vervulde hem met verbazing. Een verbazing, die ras overging in verbijstering bij het aanhoren van het verhaal waarmee Van Meegeren nu weer kwam.
Het was helemaal geen Vermeer die hij aan ‘de dikke’ had verkocht.
‘Ik heb het zelf geschilderd’, zei hij. En hij vertelde hoe hij het schilderij had vervaardigd en hoe het antieke doek, waaroverheen hij had geschilderd, eruit zag. Hij maakte er een schetsje van. Met een röntgenfoto zouden de heren het eenvoudig kunnen controleren. En nu Van Meegeren toch bezig was, vertelde hij maar gelijk dat hij nog meer ‘Vermeers’ had geschilderd en enkele ‘Pieter de Hooghs’.
‘En het beroemde schilderij De Emmaüsgangers,  dat nu als een ‘Vermeer’ in Boijmans hangt, is ook van mij.’
‘Huh?’

Piller en zijn mannen herkauwden in een urenlang overleg Van Meegerens beweringen. Zij raakten er steeds meer van overtuigd dat zij in plaats van een collaborateur een vervalser hadden gegrepen. Een vervalser bovendien, die Göring behoorlijk bij de neus had genomen. Zij kregen toestemming om hun gevangene over te brengen naar hun Bureau aan de Herengracht. Nadat was vastgesteld dat de bekentenissen van de vervalser op waarheid moesten berusten, gaf Piller op eigen houtje een persconferentie. Dat kon zomaar, evenals een verdachte vasthouden buiten het Huis van Bewaring. Han van Meegeren had hem de grootste kunstzwendel van de eeuw bekendgemaakt, deelde Piller de overrompelde journalisten mee en hij bracht hen op de hoogte van een door de schilder opgestelde verklaring. Hiermee veroorzaakte Piller een golf van publiciteit die tot op de dag van vandaag doordeint.

➧ Nog in 2016 komt Rudolf van den Berg met Een echte Vermeer  in de bioscopen. Een verwarrende film waarin feit en fictie worden gemixt om het verhaal meer body te geven.

Toen pikten kranten over de gehele wereld het ANP-bericht op. Hun journalisten bestormden de Herengracht. ‘Een geniale vervalser’, werd er gekopt, ‘Vermeer na Vermeer’, ‘The man who swindled Göring’. Vrijwel elke krant meldde dat Van Meegeren naar eigen zeggen met zijn vervalsingen zo’n acht miljoen gulden had verdiend. Vrijwel elke krant ook ventileerde twijfels over de beweringen van de man die zich altijd miskend had gevoeld, en daarom de kunstwereld had belogen. Nu Van Meegeren, op deze, niet bepaald door hem gewenste, manier, de beroemdheid kreeg waarnaar hij zo verlangde en de waarheid sprak, werd hij door bijna niemand geloofd. Op een enkeling na, die nu opeens altijd al had geweten dat de Emmaüsgangers  vals was. Jammer dat vrijwel niemand dat kon bewijzen. Voor de oorlog hadden vertegenwoordigers van een kunsthandel in New York hun directie via een telegram laten weten dat zij het schilderij waardeloze namaak vonden en had een lid van de Haagse Kunstkring tijdens een vergadering voorgesteld om te protesteren tegen de nieuwe aankoop van Boijmans, omdat die vals was. En dat was het. 
Hannema
(Foto: Wikipedia)
Nee, dan Dirk Hannema, die volhield dat de Emmaüsgangers echt was en dat bleef doen nadat wetenschappelijk onderzoek overtuigend het tegendeel had aangetoond. Met Hannema was het gedaan als museumdirecteur. Hij werd al snel gearresteerd wegens zijn gedrag in de oorlog. Na acht maanden voorlopige hechtenis werd hij niet verder bestraft.
De slimste van de klas was Van Meegeren. Door meteen te bekennen dat hij nog veel meer vervalsingen had vervaardigd, maakte hij duidelijk dat hij tijdens de oorlog niet door collaboratie rijk was geworden, maar door het vervaardigen en verkopen van vervalsingen.

➧ In de jaren zestig en zeventig beweert volhoudertje Hannema wederom enkele schilderijen van Vermeer te hebben ontdekt. Niemand neemt hem dan nog serieus, ook niet als hij voor weinig geld een Van Gogh koopt. Le Moulin de blute-fin.  En dat doek wordt nu net wel officieel aan Van Gogh toegeschreven. Zo gaat dat, spreekt een leugenaar eindelijk de waarheid, wordt hij niet geloofd, koopt een klungel eindelijk een stuk van waarde, wordt hij uitgelachen. Die Hannema toch. Tenslotte komt zijn eigen collectie terecht in de in 1994 opgerichte Fundatie in Zwolle.
(wordt vervolgd)
nnn

Geen opmerkingen:

Een reactie posten