De Genbakukoepel is een van
de weinige gebouwen die
overeind
bleven in Hiroshima.
Het gebouw kwam als monument
op de Werelderfgoedlijst
van
UNESCO.
(Foto: Wikipedia)
|
Die morgen
leek er aanvankelijk niets te gebeuren. De bom was onderweg vanaf een hoogte
van ruim negen kilometer. Pas op vijfhonderd meter boven de grond deed hij zijn
werk. Driehonderd meter slechts van zijn doelwit. Een verblindende lichtflits.
Het vliegtuig schudde door de drukgolf. Er kwam een tweede drukgolf. De lucht
kreeg een smerige, donkergele kleur. Een reusachtige paddenstoelvormige wolk
steeg op. Overal brak brand uit. Gebouwen en mensen smolten weg binnen een
straal van een kilometer. Binnen dat gebied was de omgevingstemperatuur op slag
bijna drieduizend graden. Daarbuiten verwoestte een drukgolf nog eens alles en
iedereen. Verderop werd overlevenden de kleding van het lijf gerukt. Daarna
kwam de straling. Ongeveer zeventigduizend mensen stierven vrijwel direct,
zowat het dubbele kwam er later bij.
De Japanners
maakten geen aanstalten de eisen van ‘Potsdam’ te accepteren.
Twee dagen
later verklaarde de Sovjet-Unie de oorlog aan Japan en rukte Mantsjoerije
binnen. De Japanse keizer zei daarop het noodzakelijk te achten ‘om ons te
beraden en te besluiten de oorlog ten einde te brengen.’
Die middag
viel een tweede atoombom, ‘Fat man’. Op de havenstad Nagasaki. Deze doodde
direct al zo’n 50 duizend mensen.
In Berlijn vergaderden artsen.
Urenlang. Achter gesloten deuren. Uit hun rapporten bleek dat de helft van de
Berlijnse vrouwen was verkracht. Velen waren zwanger geraakt. Het Wetboek van
Strafrecht stond geen abortus toe. De paragraaf, die inhoudt dat helpende arts
en patiënt worden bestraft, was nog steeds van kracht. Er was geen wetgevende
macht die er verandering in kon brengen. Tien procent van de vrouwen was
opgezadeld met een geslachtsziekte. Er was geen penicilline beschikbaar.
Wachtkamers vulden zich met wanhopige vrouwen, die zich afvroegen of zij een
Rusje moesten baren, ziek zouden blijven, of sterven.
In Nederland begon Het Militair
Gezag na enkele maanden enige verantwoordelijkheden af te staan aan de nieuwe
regering van Schermerhorn en Drees.
De terugkeer naar het normale leven
was moeilijk. Mensen waren uit het maatschappelijke leven gestoten. De plaatsen
waaruit ze waren verjaagd, wilden ze weer innemen. Dat was niet altijd
eenvoudig en zeker niet wanneer de handelingen die door de bezetters waren
verricht, administratief vastlagen. Geroofde ondernemingen waren volgens de
maatstaven van de vijand gekocht. Voor de oorspronkelijke eigenaar was het niet
eenvoudig zijn bezit terug te krijgen.
Menigeen stortte zich meer nog dan
voor de oorlog op zijn taak, vol vertrouwen en vol energie. En vol illusies.
Uit de puinhopen moest een betere maatschappij worden opgebouwd. Van deze
catastrofe zou toch eindelijk wel wat zijn geleerd.
De Stichting 1940-1945 werd opnieuw
opgericht, regelde dat weduwen en hun gezinnen werden bijgestaan en
organiseerde activiteiten voor deze doelgroep. Het zou nog tot 1947 gaan duren
dat de stichting werd belast met de uitvoering van de Wet Buitengewoon Pensioen
1940-1945.
Ineens was die fiets er weer, die
fiets van Jan, met leren zadel en krulveer. Het was voor de
oud-rijwielhersteller een koud kunstje geweest om hem te demonteren en de
onderdelen te verstoppen. Waar, dat bleef de vraag. Er was meteen ook weer een
radio, die bekend voorkwam en snel zou worden vervangen door een modernere. Jillis’
banjo kwam weer voor de dag en daaraan gingen wij veel plezier beleven. Er was
weer een sterke behoefte aan amusementsmuziek. Rieka’s broers Wim en Freek
bouwden zelf gitaren. Dat ging hen beter af dan erop spelen, want ze waren in
een mum van tijd verkocht.
Het in Londen begonnen American
Forces Network zond nu uit in Frankfurt en München, waardoor niet alleen de
Amerikaanse zone in Duitsland breed werd bestreken. Ook daarbuiten maakten
velen kennis met Amerikaanse popmuziek, jazz, blues, country. De
liedjes die vlak na de bevrijding werden gezongen raakten dan ook snel in de
vergetelheid, de Stengun Walk en Trees heeft een Canadees. De Stengun
Walk was een ode aan de Rotterdamse dansschoolhouder Pierre Zom, die bij de
ondergrondse zat. Tijdens het tijdperk van de avondklok kon er op
zondagmiddagen bij hem worden gedanst, met pianobegeleiding van Leo Frederiks.
In de dansschool waren wapens van het verzet verstopt. Na de bevrijding schreef
Daan Hooykaas er een liedje over, maakte Leo Frederiks er muziek bij en Pierre
Zom een dans.
Oorlogstijd,
Narigheid.
Stil
verzet,
Opgelet!
Vliegend
over stad en dorpen,
Wapens
uit geworpen.
‘Dropping
ploeg’,
Kreeg
genoeg.
Holland
vrij!
Ieder
blij.
En
heel het Nederlandsche volk,
Danst
nu de ‘Sten-gun walk’.
Er kwamen meer bevrijdingsliedjes,
die over het algemeen niet veel beter waren, en net zo kort leefden. Er stond
ook niet veel op de plaat door materiaalschaarste. Trees was bovendien een ergernis voor vrouwen die werden
geconfronteerd met de gevolgen van de liefde voor hun Canadees. Op de radio
klonken weer Engelse melodieën en naar de werken van Joodse componisten mocht
weer worden geluisterd. Albert Milhado, die in het begin van de oorlog naar
Londen wist te vluchten en bij de Nederlandse sectie van de BBC werkte, bleef
in Engeland. Hij verzorgde een wekelijkse radiorubriek voor de AVRO, Gesproken brief uit Londen. Altijd even
luisteren. De regering in ballingschap had besloten dat er een orkest moest
komen dat de mensen weer snel de verboden muziekgenres kon brengen. Dat kwam
er, het Metropole Orkest onder leiding van Dolf van der Linden.
➧ In de 35 jaar dat Van der Linden er
de scepter over zwaait, groeit het
orkest uit tot een van de belangrijkste in Europa. Grootheden treden erbij op,
zoals Dizzy Gillespie, Stan Getz en Ella
Fitzgerald. Tot op de dag van vandaag weet het orkest de formule van jazz en
amusementsmuziek op hoog niveau vol te houden evenals het samenspel met
populaire muzikale grootheden. Later starten de Ramblers ook weer. De AVRO komt met The Skymasters, onder leiding
van Pi Scheffer. Boy Edgar besteedt veel tijd aan de jazz, toert door België en
maakt arrangementen voor Metropole Orkest en Skymasters. Hij werkt daarbij als
arts-assistent in enkele ziekenhuizen.
(wordt
vervolgd)
nnn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten