Urenlang stonden Rotterdammers in stromende
regen om een glimp te kunnen opvangen van Koningin Wilhelmina, die een officieel
bezoek bracht aan hun stad. Het takkeweer trotserend liet zij zich langzaam in
een open auto vanaf de Rijksweg naar het stadhuis rijden. Nadat zij door
burgemeester Oud was toegesproken en zich met vooraanstaande Rotterdammers had
onderhouden, zagen wij haar ook nog door Rotterdam-Zuid toeren. Dagen van
tevoren was in de Afrikaanderbuurt voor het eerst in jaren de bestrating weer
enigszins gefatsoeneerd. Langs het door Hare Majesteit af te leggen traject.
(Afbeelding: Wikipedia) |
Veel zwart werd weggesluisd. De slimsten
hadden natuurlijk hun maatregelen alweer genomen, witwassen is van alle tijden.
Desalniettemin was het uit de markt halen van de biljetten van honderd gulden
een ferme, eerste stap van Lieftinck om profiteurs aan te pakken. Nu kwam de
tweede. Op 26 september 1945 werd al het Nederlandse papiergeld op slag
ongeldig en werden alle banktegoeden bevroren. Een week kreeg iedereen de tijd
om zijn geld naar de bank te brengen. Alles werd geregistreerd. Aandelen, de
inhoud van kluizen, hypotheken, levensverzekeringen, hypotheken, alles. Wie
veel muntgeld had, had geluk want daar werd niet naar gekeken. Er werden die
week ook geen salarissen uitbetaald, dat kon later worden verrekend. De gelijkheid
is nooit meer zo groot geweest in Nederland als in die ene week, waarin
iedereen moest leven op een lege portemonnee. Op een tientje na dan. Het
tientje van Lieftinck, dat bestond uit vijf biljetten van een gulden en twee
van een rijksdaalder. En die kreeg je echt niet gratis, eerst je oude geld
inleveren. Piet Lieftinck legde het allemaal nog eens uit in het
bioscoopjournaal.
Eind september landden de eerste
Britse troepen op Java. Zij verdreven de Japanners en Nederland vreesde terecht
dat zij het Nederlandse gezag niet zouden herstellen en dat daarbij de VS
Nederland niet zou steunen. Indonesische strijdgroepen waren inmiddels
gewelddadig opgetreden, duizenden Indo-Europeanen, christelijke Indonesiërs en
pro-Nederlandse Indonesiërs hadden het leven al verloren. Er werden ook vele
Chinezen vermoord in de Bersiap-periode, die tot begin 1946 zou duren.
Indonesische nationalisten demonstreerden massaal tegen Nederlandse
overheersing. De Republikeinse regering begon Europeanen en Indo-Europeanen
onder te brengen in kampen.
In Rotterdam kwamen de eerste jazzconcerten van de grond. In
oktober kwam Kid Dynamite met zijn Harlem Kiddies naar de Rivièrahal en trad er
vier keer op. Later speelde de CBS Army Band
onder leiding van voormalig Ellington-zanger Jack Powell er, Annie de
Reuver, die ‘Ann Rivers’ werd genoemd zong erbij. Jan en Rieka werden er vooral
vrolijk van dat Annie van ’t Zelfde aan het Hofplein speelde. Zij vonden het maar
wat prachtig dat Annie de gehele oorlog had geswingd alsof er geen moffen waren.
Haar neef deed al vanaf voor de oorlog er niet voor onder in het duo Scholten
en Van ’t Zelfde.
Vooral Amerikaanse dansmuziek veroverde de stad
stormenderhand en de dansscholen schoten als paddenstoelen uit de grond. Het
begin was er, hoewel het voor de jazz nog eventjes moeilijk was doordat er
weinig grammofoonplaten waren en de Amerikanen vooral commerciële muziek
brachten. De radio zond praktisch geen jazz uit, die werd openlijk ‘negermuziek’
genoemd en verafschuwd.
Maar, wij hadden Rita Reys. Drummer Wessel Ilcken, die zich
in de jaren vijftig tot grote hoogte zou ontwikkelen, werkte bij het orkest van
saxofonist Lex van Spall. Wessel was Rita namens hem komen vragen met het
orkest op te treden. Thuis in Crooswijk, zo ging dat, bijna niemand had nog
telefoon. Er werd gespeeld in Hilversum, in een (jawel) door de Canadezen
gevorderde club ‘Moonlight Gardens’. Rita had nog maar drie liedjes te brengen:
Exactly Like You, Nobody’s Sweetheart Now en I’ll be Seeing You. De hele avond kregen
de Canadezen die nummers te horen, met muzikale tussenpozen, dat wel. De
Canadezen vonden het mooi, Rita mocht blijven, Rita breidde haar repertoire
uit, Rita en drummer werden verliefd, Rita trouwde met Wessel.
Twaalf jaar wijdden zij zich samen aan de jazz, tot Wessels
veel te vroege dood. Rita zegt er later over dat Wessel een enorme invloed op
haar had. Door hem ging zij aan haar timing werken en ging zij pas echt jazz
zingen.
Lieftinck ging het vastgezette geld
geleidelijk deblokkeren en er kwamen nieuwe bankbiljetten, gedrukt in Londen
want in Nederland ontbrak het benodigde papier. Het FIOD werd opgericht om de herkomst van grote bedragen op bankrekeningen
na te gaan. De afwikkeling ging nog jaren duren. Over het algemeen hadden de
Nederlanders geen bezwaren tegen de manier waarop het grote geld werd
aangepakt. Er werd wel steeds meer geroepen dat Duitsland met vergoedingen
moest komen. Allereerst werd er gedacht aan grondgebied. De Duitsers konden
best een stuk grond afstaan, liefst zonder inwoners, omdat ‘Nederland
overbevolkt was’.
Het resulteert drie jaar later in
een gebied van nog geen zeventig vierkante kilometer, dat in 1963 weer teruggaat
naar Duitsland.
Wat overbevolking werd genoemd was
in feite woningnood, vier procent van de woningen was vernietigd en zo’n acht
procent beschadigd. Er was onvoldoende geld en bouwmateriaal om de schade
spoedig te kunnen herstellen. Steeds meer vatte de gedachte post, dat het
inwonertal van Nederland verlaagd moest worden. Om te beginnen door terug te
sturen wat er na 1933 aan Duitsers het land was binnengekomen. De geallieerden
in Duitsland zaten er niet op te wachten, die zagen het al aankomen dat andere
landen dat dan ook gingen doen.
(wordt
vervolgd)
nnn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten