woensdag 8 maart 2017

ANNA'S JAREN (200) - Tientje van Lieftinck

Urenlang stonden Rotterdammers in stromende regen om een glimp te kunnen opvangen van Koningin Wilhelmina, die een officieel bezoek bracht aan hun stad. Het takkeweer trotserend liet zij zich langzaam in een open auto vanaf de Rijksweg naar het stadhuis rijden. Nadat zij door burgemeester Oud was toegesproken en zich met vooraanstaande Rotterdammers had onderhouden, zagen wij haar ook nog door Rotterdam-Zuid toeren. Dagen van tevoren was in de Afrikaanderbuurt voor het eerst in jaren de bestrating weer enigszins gefatsoeneerd. Langs het door Hare Majesteit af te leggen traject.

(Afbeelding: Wikipedia)
Veel zwart werd weggesluisd. De slimsten hadden natuurlijk hun maatregelen alweer genomen, witwassen is van alle tijden. Desalniettemin was het uit de markt halen van de biljetten van honderd gulden een ferme, eerste stap van Lieftinck om profiteurs aan te pakken. Nu kwam de tweede. Op 26 september 1945 werd al het Nederlandse papiergeld op slag ongeldig en werden alle banktegoeden bevroren. Een week kreeg iedereen de tijd om zijn geld naar de bank te brengen. Alles werd geregistreerd. Aandelen, de inhoud van kluizen, hypotheken, levensverzekeringen, hypotheken, alles. Wie veel muntgeld had, had geluk want daar werd niet naar gekeken. Er werden die week ook geen salarissen uitbetaald, dat kon later worden verrekend. De gelijkheid is nooit meer zo groot geweest in Nederland als in die ene week, waarin iedereen moest leven op een lege portemonnee. Op een tientje na dan. Het tientje van Lieftinck, dat bestond uit vijf biljetten van een gulden en twee van een rijksdaalder. En die kreeg je echt niet gratis, eerst je oude geld inleveren. Piet Lieftinck legde het allemaal nog eens uit in het bioscoopjournaal.

Eind september landden de eerste Britse troepen op Java. Zij verdreven de Japanners en Nederland vreesde terecht dat zij het Nederlandse gezag niet zouden herstellen en dat daarbij de VS Nederland niet zou steunen. Indonesische strijdgroepen waren inmiddels gewelddadig opgetreden, duizenden Indo-Europeanen, christelijke Indonesiërs en pro-Nederlandse Indonesiërs hadden het leven al verloren. Er werden ook vele Chinezen vermoord in de Bersiap-periode, die tot begin 1946 zou duren. Indonesische nationalisten demonstreerden massaal tegen Nederlandse overheersing. De Republikeinse regering begon Europeanen en Indo-Europeanen onder te brengen in kampen.

In Rotterdam kwamen de eerste jazzconcerten van de grond. In oktober kwam Kid Dynamite met zijn Harlem Kiddies naar de Rivièrahal en trad er vier keer op. Later speelde de CBS Army Band onder leiding van voormalig Ellington-zanger Jack Powell er, Annie de Reuver, die ‘Ann Rivers’ werd genoemd zong erbij. Jan en Rieka werden er vooral vrolijk van dat Annie van ’t Zelfde aan het Hofplein speelde. Zij vonden het maar wat prachtig dat Annie de gehele oorlog had geswingd alsof er geen moffen waren. Haar neef deed al vanaf voor de oorlog er niet voor onder in het duo Scholten en Van ’t Zelfde.
Vooral Amerikaanse dansmuziek veroverde de stad stormenderhand en de dansscholen schoten als paddenstoelen uit de grond. Het begin was er, hoewel het voor de jazz nog eventjes moeilijk was doordat er weinig grammofoonplaten waren en de Amerikanen vooral commerciële muziek brachten. De radio zond praktisch geen jazz uit, die werd openlijk ‘negermuziek’ genoemd en verafschuwd.

Maar, wij hadden Rita Reys. Drummer Wessel Ilcken, die zich in de jaren vijftig tot grote hoogte zou ontwikkelen, werkte bij het orkest van saxofonist Lex van Spall. Wessel was Rita namens hem komen vragen met het orkest op te treden. Thuis in Crooswijk, zo ging dat, bijna niemand had nog telefoon. Er werd gespeeld in Hilversum, in een (jawel) door de Canadezen gevorderde club ‘Moonlight Gardens’. Rita had nog maar drie liedjes te brengen: Exactly Like You, Nobody’s Sweetheart Now en I’ll be Seeing You. De hele avond kregen de Canadezen die nummers te horen, met muzikale tussenpozen, dat wel. De Canadezen vonden het mooi, Rita mocht blijven, Rita breidde haar repertoire uit, Rita en drummer werden verliefd, Rita trouwde met Wessel.
Twaalf jaar wijdden zij zich samen aan de jazz, tot Wessels veel te vroege dood. Rita zegt er later over dat Wessel een enorme invloed op haar had. Door hem ging zij aan haar timing werken en ging zij pas echt jazz zingen.

Lieftinck ging het vastgezette geld geleidelijk deblokkeren en er kwamen nieuwe bankbiljetten, gedrukt in Londen want in Nederland ontbrak het benodigde papier. Het FIOD werd opgericht om de herkomst van grote bedragen op bankrekeningen na te gaan. De afwikkeling ging nog jaren duren. Over het algemeen hadden de Nederlanders geen bezwaren tegen de manier waarop het grote geld werd aangepakt. Er werd wel steeds meer geroepen dat Duitsland met vergoedingen moest komen. Allereerst werd er gedacht aan grondgebied. De Duitsers konden best een stuk grond afstaan, liefst zonder inwoners, omdat ‘Nederland overbevolkt was’.
Het resulteert drie jaar later in een gebied van nog geen zeventig vierkante kilometer, dat in 1963 weer teruggaat naar Duitsland.
Wat overbevolking werd genoemd was in feite woningnood, vier procent van de woningen was vernietigd en zo’n acht procent beschadigd. Er was onvoldoende geld en bouwmateriaal om de schade spoedig te kunnen herstellen. Steeds meer vatte de gedachte post, dat het inwonertal van Nederland verlaagd moest worden. Om te beginnen door terug te sturen wat er na 1933 aan Duitsers het land was binnengekomen. De geallieerden in Duitsland zaten er niet op te wachten, die zagen het al aankomen dat andere landen dat dan ook gingen doen.
(wordt vervolgd)
nnn

Geen opmerkingen:

Een reactie posten