Hij zon op wraak. Doordat
hij wel veelzijdig was en excelleerde op het gebied van portretschilderen, was
hij er van overtuigd dat hij een groot schilder was en kon hij het slecht
verkroppen dat er maar weinigen zijn mening deelden. Omdat
hij door kunstcritici constant werd vernederd,
zij noemden zijn werk prulleboel, besloot hij hen te grazen te nemen en zette
hij zich aan het vervaardigen van een valse Vermeer, ‘De Emmaüsgangers’. Zijn
plan was om na de euforie die door de ontdekking van het schilderij zou
ontstaan te onthullen dat het een vervalsing betrof. Hij hoopte daarbij vooral
de Vermeer-kenner bij uitstek, dr. Abraham
Bredius te zullen treffen.
Bij
het vervaardigen van het schilderij ging hij niet over een nacht ijs, hij kocht
beschilderde doeken uit Vermeers tijd, die als ondergrond moesten dienen, maakte
zelf verf zoals het in die tijd gebeurde en gebruikte penselen die ook Vermeer
gebruikt zou kunnen hebben.
Met behulp
van fenol en formaldehyde, de grondstoffen voor bakeliet, wist hij de verf schijnbaar
de harding van eeuwen te geven en door het rollen van het doek nam het verfoppervlak
het craquelé van de oude ondergrond over, wat ook nog eens ingewassen met
zwarte inkt, een eeuwenoud uiterlijk aan het schilderij gaf.
Maar
zorgvuldig uitgaan van het juiste doek, verf vervaardigen op antieke wijze,
oude penselen gebruiken en dan zwarte inkt in de craquelures en bakeliet door
de verf?
Bakeliet
is een door de scheikundige Baekeland
in 1909 gepatenteerd materiaal, dat wordt beschouwd als de eerste volledig synthetische
kunststof en dat ten tijde van de creatie van ‘De Emmaüsgangers’ al op geruime
schaal werd toegepast, onder andere in de lelijke zwarte stopcontacten die tot
ver na de oorlog nog in woningen aanwezig waren. Maar er waren ook al fraaie
toepassingen in de behuizing van camera’s en radio’s in gebruik; telefoons werden
van bakeliet vervaardigd en luidsprekers
en fruitschalen werden geheel in het materiaal uitgevoerd. En Van Meegeren
maakte met dat hypermoderne materiaal zijn schilderij ‘oud’.
De
perfectionering van deze technieken had hem enkele jaren gekost maar in 1937
kon hij dan zijn ‘Vermeer’ geheel tot eigen tevredenheid concipiëren. Hoe
perfect ook, door de geavanceerde onderzoekstechnieken van tegenwoordig zou in
een mum van tijd kunnen worden aangetoond dat er van een origineel werk geen
sprake is. Wat trouwens ook nog wel eens gewoon zou kunnen blijken voor wie er
met onbevangen blik naar kijkt. Maar toen presenteerde een met Van Meegeren bevriende
advocaat het werk aan Bredius; hierdoor meteen een beklagenswaardig man omdat
hij vrijwel onmiddellijk zijn vaak verkondigde stelling zag bevestigd, dat er
nog onontdekte Vermeers moesten bestaan. Hoewel er ook toen al experts waren
die de echtheid van het werk betwijfelden, werden de Nederlandse kunstkenners
overtuigd door de autoriteit van Bredius, de kenner bij uitstek van
zeventiende-eeuwse schilderkunst. Zijn oordeel was immers al sinds heugenis maatgevend
wanneer de vraag zich voordeed of een veronderstelde Rembrandt of Vermeer echt
was. Van Meegeren had met de advocaat als tussenpersoon een meer dan slimme zet
gedaan. De man, Mr. G.A.Boon, was een persoon van aanzien, had een positie als
rechter bekleed en was lid geweest van de Tweede Kamer. En het mooist van alles
was dat hij totaal geen verstand had van kunst. Vriend Van Meegeren had hem wijs
gemaakt dat het schilderij uit de collectie van een in geldnood verkerende
adellijke Italiaanse kwam. Dat moest geheim blijven, omdat de Italiaanse
wetgeving export niet toestond. Er zouden nog weleens meer schilderijen kunnen
opduiken, had hij er nog aan toegevoegd, leuk voor later. Beetje vreemd
eigenlijk dat de onberispelijke Boon daarin niets onrechtmatigs ontdekte.
Bredius
had vernomen dat Boon een alom gerespecteerd man was en tuinde erin, met open
ogen. De schilder genoot van zijn succes en stapte af van zijn oorspronkelijke
bedoeling om de fraude te onthullen, geldzucht maakte zich zo sterk van hem
meester dat hij niet meer in staat was de gevolgen van zijn beslissing te overzien.
(wordt
vervolgd)
nnn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten