De nieuwe tijd bracht de radiaalband, kauwgom, nylonkousen,
een uitdijende Amerikaanse filmindustrie, een groeiende angst voor het ‘rode
gevaar’, spionage en contraspionage, sociale onrust, de oprichting van Interpol.
Vooralsnog merkte niemand er iets van dat een nieuwe
technologie sterk zou bepalen hoe de wereld er ging uitzien. Amerika was al in
1943 met de bouw begonnen van een computer voor het leger die nu werd onthuld.
De tweede elektronische computer na de Britse Colossus, die in de oorlog werd
gebruikt om Duitse geheime codes te kraken. De Eniac bevatte achttienduizend buizen, besloeg een vloeroppervlak
van meer dan vijfhonderd vierkante meter en gebruikte evenveel energie als een
locomotief.
Nederland kreeg de eerste Wegenwachters op de weg en zijn
eerste vrouwelijke burgemeester, Truus Smulders-Beliën in Middelbeers. De Moerdijkbruggen gingen
weer open. Verbetering in de
levensomstandigheden bracht het nieuwe jaar nauwelijks. In Rotterdam waren een
kleine dertienduizend mannen werkloos. Veel voedingsmiddelen bleven op de bon. De
gewone man had geen geld om uit te gaan. Nylonkousen bleven te duur, vrouwen
tekenden lijnen op de achterzijde van de benen om kousnaden te suggereren. Het
culturele leven bleef nog lang in een dip, alleen het bioscoopbezoek trok aan. Ontspanning
werd vooral gezocht in het verenigingsleven. Na verloop van tijd kwamen er op
zondagen ‘Kunstochtenden’ in het Colosseumtheater op Zuid. Eindeloze optredens
van solisten, duo’s, trio’s, orkesten, al dan niet virtuoos knoppen of toetsen
van accordeons beroerend. Een enkele zanger of zangeres met een belegen
repertoire. Mijn oren verlangden naar iets anders. Dat kwam toen The
Ramblers weer mochten. In 1926 opgericht, hadden zij in de jaren dertig de Swing geïntroduceerd in Nederland. Slagwerker Kees Kranenburg nam voorlopig de leiding
op zich van het orkest dat voor een tijd een speelverbod kreeg omdat het onder
de nazi’s voor de openbare omroep was blijven werken met Theo Uden Masman als leider. De
Skymasters maakten hun radiodebuut en Annie de Reuver werd ongekend populair
door haar optreden bij het orkest, driemaal per week. Ook liedjes van Jaap
Valkhof stonden op haar repertoire. Jan en Rieka sloegen geen uitzending over.
Jazz, eens
de muziek van het verzet, nu vooral van de bevrijders, won steeds meer
belangstelling. De radio kon er niet meer omheen. Tot de Nederlandse televisie
de huiskamers bereikte was de radio een belangrijk element in het dagelijks
leven. De Bonte
Dinsdagavondtrein was weer terug en
de Hersengymnastiek werd weer
populair. ‘Hoe is de stand Mieke?’
werd een dagelijkse uitdrukking. In de quiz – die toen nog lang niet zo werd
genoemd – streden twee teams tegen elkaar. En thuis luisterde iedereen mee. Hoorspelen
zorgden voor stille straten. Als Paul Vlaanderen en zijn vrouw Ina op de radio
waren, kon je buiten een kanonskogel afschieten. De serie was gebaseerd op
‘Paul Temple’ van de Engelse schrijver Francis Durbridge.
Knetterende
grindpaden, knarsende deurscharnieren, fluisterende stemmen in holklinkende
ruimtes. ‘Oh, Paul!’…‘Ina, kindje.’… Nou,
dan was het spannend. Grotere straatjongens liepen er al gauw mee weg: ‘Oh,
Paul, wat een dikke mist!’... ‘Ik zie je vaag Ina!’ Ik begreep niet wat daar nou zo leuk aan was.
‘La vie en Rose’ werd populair. Édith Piaf schreef het
nummer al tijdens de oorlog. Bij Duitsers en Fransen was zij een geliefde
zangeres en nu breidde haar roem zich uit buiten Frankrijk. Piafs tragische
leven vond zijn weerslag in haar muziek, die haar tot een van de grootste
Franse zangeressen maakte.
 |
| Norma Jeane Baker als Norma Jeane Baker (Foto: Wikipedia) |
Amerikanen werden vaak Yanks
genoemd. Een populaire, over het algemeen niet denigrerend bedoelde benaming, hoewel
het oorspronkelijke Yankee een
scheldnaam was. Het Amerikaanse leger had er duidelijk geen moeite mee, want Yank was de titel van een legertijdschrift.
Een fotograaf die voor dat blad een rapportage maakte in een munitiefabriek,
raakte daar geobsedeerd door het beeld dat hij in de zoeker kreeg. Wat een
lopende-bandmedewerkster deed was geen poseren meer, zij verleidde de lens, de
camera en de man erachter. Flabbergasted nodigde hij haar uit voor een
fotoshoot op Sunset Boulevard. Er kwamen foto’s in Yank en zij kreeg een contract bij een agency voor modellenwerk.
Filmster wilde zij worden, het meisje dat na een ongelukkige jeugd al op
zestienjarige leeftijd was getrouwd met haar buurjongen. Haar voogden waren noodgedwongen
naar elders vertrokken en konden niet meer voor haar zorgen. Voogdes Grace had
haar weggehaald uit het circuit van christelijke pleeggezinnen en verschillende
kindertehuizen. Zij had haar meegenomen naar schoonheidssalons, om haar een ‘look’
te geven als die van Jean Harlow; ‘the platinum blonde’ uit de jaren dertig,
die door beide vrouwen werd bewonderd.
Om te zorgen dat zij niet weer in een tehuis terecht zou
komen had Grace een huwelijk geregeld voor het meisje, dat de middelbare school
verliet zonder diploma. In haar schooltijd was zij enkele malen naar huis
gestuurd om zich volgens de regels te kleden. Het kon niet door de beugel dat
zij rondliep in strakke truitjes en mannenjeans, die haar vrouwelijke rondingen
deden uitkomen. Filmster wilde de nu getrouwde vrouw nog steeds worden. Haar
echtgenoot dacht daar anders over. Die wilde dat zij thuisbleef, als huisvrouw.
Na vier jaar uit elkaar groeien kwam de scheiding. Filmster wilde zij worden en
zij had er veel voor over, spraaklessen nemen om van haar kindergestotter af te
komen, de haren blonderen, cosmetische ingrepen aan neus en kin ondergaan,
hardlopen, trainen, turnen, acteerlessen nemen. En doen wat zij op school te
weinig had gedaan: lezen. Dichtbundels, geschiedenis- en kunstboeken, boeken
over politiek en psychologie, zij verslond ze.
 |
| Norma Jeane Baker als Marilyn Monroe (Foto: Wikipedia) |
➧ Norma Jeane Baker krijgt haar eerste filmcontract bij 20th
Century Fox. In de korte tijd die zij heeft, groeit zij uit tot de icoon
Marilyn Monroe. Die in de woorden van haar derde echtgenoot Arthur Miller ‘de
jaren zestig was, voordat deze zelfs maar begonnen waren’.
(wordt
vervolgd)
nnn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten