‘Sterker door Strijd’ heette het voortaan voor Rotterdam. De
spreuk mocht worden toegevoegd aan het gemeentewapen. ‘Als herinnering, ook
voor het nageslacht, aan de moed en kracht waarmede de bevolking van Rotterdam
alle beproevingen van de oorlog heeft gedragen en het belangrijke aandeel, dat
zij genomen heeft in de bevrijding des vaderlands’, schreef Wilhelmina.
Het nieuwe jaar bracht verder de douane-overeenkomst van de
Benelux, de oprichting van de VVD, de moord op Mahatma Gandhi, de stichting van
Noord- en Zuid-Korea.
In Praag kwam het tot een crisis. De communistische
minderheid voerde een door de Sovjet-Unie gesteunde, gewelddadige staatsgreep
uit.
De Koude Oorlog werd met de dag voelbaarder. In Nederland
groeide de angst dat de communisten ook in West-Europa naar de macht zouden
grijpen. Van communistische politici werd geëist dat zij zich uitspraken tegen
de gebeurtenissen in Praag. Communisten die het verzet waren ingegaan werden
tot nu toe gerespecteerd. Wie nu nog communist bleef, ging behoren tot een
geminachte minderheid. Het Nederlands Auschwitzcomité, lange tijd een
communistische organisatie, verkondigde nu dat de communisten de enige echte
fascisten waren geweest. Uit tal van verzetsorganisaties werden communisten
verwijderd.
In Londen
kwamen vertegenwoordigers van Engeland, Frankrijk en Amerika bijeen om te
overleggen over de economische opbouw van Europa. Rusland protesteerde. De
Benelux-landen raakten betrokken bij het overleg en het kwam tot de oprichting
van het Pact van Brussel, om samen te werken op gebied van defensie.
Steeds
meer mensen probeerden Berlijn te ontvluchten.
In West-Berlijn werd massaal betoogd tegen de zich uit het
oosten opdringende dictatuur.
In Oost-Berlijn werd massaal betoogd tegen wat reactionairen
werd genoemd.
De Russen verscherpten de bewaking op alle goederenvervoer
van en naar Berlijn. Amerikanen en Engelsen openden een ‘luchtbrug’ en brachten
levensmiddelen, grondstoffen en ook kranten naar de westerse enclave. Hoewel
Stalin woedend was over de bevoorrading door de lucht en de piloten zoveel
mogelijk werden gehinderd, kwam het niet tot een confrontatie. Een nieuwe
oorlog zag niemand zitten.
‘Palestina, haard van onrust’, kopte Panorama. ‘In het
Heilige Land knallen de schoten der sluipschutters en ontploffen de bommen en
handgranaten van terroristen. Zal het mogelijk zijn onder deze omstandigheden
een nieuwe Joodse staat op te bouwen?’
Rotterdam-Zuid liep uit. Onder grote belangstelling meerde
aan de Wilhelminakade de met graan geladen Noordam aan. Het vrachtschip bracht
als eerste goederen in het kader van de Marshallhulp. Er was een plechtigheid
in de Philadelphia-loods van de Holland-Amerika Lijn. De Amerikaanse
ambassadeur was erbij en drie Nederlandse ministers. Nederland toonde zich
verheugd met de steun uit de Verenigde Staten en wist een flink deel in de
wacht te slepen doordat Drees de economische situatie nog minder rooskleurig wist
voor te stellen dan die al was.
Met de doop van de Citroën 2cv kwam er een voor velen
bereikbare auto op de markt. Citroën was al voor de oorlog begonnen met de
ontwikkeling van de ‘lelijke eend’. Menigeen was verrast door het veercomfort,
niemand voorzag dat het vierpersoonswagentje tot een cult-auto zou uitgroeien. Het
jaar 1948 bracht ook het prototype van Ferdinand Porsches 356, de première van
de musical ‘Kiss me Kate’, en een contract bij Columbia Studio’s voor Marilyn
Monroe na haar filmervaring als figurant en haar eerste rol in Dangerous Years.
George Orwell (Foto: Wikipedia) |
George
Orwell werkte aan zijn boek 1984, de
titel ontstond door de twee laatste cijfers van het jaartal te verwisselen. Hij
dacht dat in de toekomst het individu de strijd tegen het totalitaire bewind
zou verliezen. ‘Big Brother is watching
you’ was wederom een waarschuwing tegen regimes als die van Hitler en van
Stalin. ‘Big Brother’, de nooit geziene, almachtige leider. In sommige staten wordt
Orwells dystopie tot op heden dicht benaderd. En ‘Big Brother is watching’ blijft
nog steeds een veel gebruikte metafoor.
Daarbij
wordt de samenleving nog vaak geconfronteerd met wat George Orwell ‘doublethink’
noemde: ‘the power of holding two
contradictory beliefs in one’s mind simultaneously and accepting both of them’.
Hoe de schrijver daarop ingaat doet enigszins met andere ogen kijken naar
‘Ministerie van Defensie’, voor wat vroeger in Nederland ‘Ministerie van
Oorlog’ heette:
‘Zelfs de
namen van de vier Ministeries, waardoor wij geregeerd worden, demonstreren een
soort van onbeschaamdheid in hun opzettelijke verdraaiing der feiten. Het
Ministerie van Vrede houdt zich bezig met oorlog, het Ministerie van Waarheid
met leugens, het Ministerie van Liefde met marteling en het Ministerie van
Overvloed met uithongering.
Deze tegenstellingen zijn niet toevallig, noch zijn zij het gevolg van platte huichelarij: zij zijn weloverwogen oefeningen in dubbeldunk. Want slechts door het verzoenen van tegenstellingen kan macht onbeperkt behouden worden.’
Deze tegenstellingen zijn niet toevallig, noch zijn zij het gevolg van platte huichelarij: zij zijn weloverwogen oefeningen in dubbeldunk. Want slechts door het verzoenen van tegenstellingen kan macht onbeperkt behouden worden.’
Dat het
verschijnsel ‘dubbeldunk’, ook nu nog niet valt weg te denken, is zeker. Wie
hedendaagse politici kritisch beluistert, wordt er doorlopend mee geconfronteerd.
Amerikaanse presidentskandidaten weten tijdens debatten goed weg te komen met
wat psychiaters noemen: ‘het mentale mechanisme dat mensen de perverse waarheid
zodanig doet verdraaien dat die weer acceptabel wordt’. Het is dan ook niet
verwonderlijk dat na Donald Trumps inauguratie er een piek is in de verkoop van
Nineteen Eighty Four. Critici zien
het gelijk van Orwell in Trumps woede tegen de media en zijn foutieve
beweringen over onder meer de opkomst bij zijn inauguratie en dat hij de meeste
stemmen kreeg in plaats van Hillary Clinton.
‘Orwell
had alleen het jaartal fout, dat moet 2017 zijn.’
(wordt vervolgd)
nnn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten