dinsdag 4 juli 2017

ANNA'S JAREN (224) - Big Brother

‘Sterker door Strijd’ heette het voortaan voor Rotterdam. De spreuk mocht worden toegevoegd aan het gemeentewapen. ‘Als herinnering, ook voor het nageslacht, aan de moed en kracht waarmede de bevolking van Rotterdam alle beproevingen van de oorlog heeft gedragen en het belangrijke aandeel, dat zij genomen heeft in de bevrijding des vaderlands’, schreef Wilhelmina.
Het nieuwe jaar bracht verder de douane-overeenkomst van de Benelux, de oprichting van de VVD, de moord op Mahatma Gandhi, de stichting van Noord- en Zuid-Korea.
In Praag kwam het tot een crisis. De communistische minderheid voerde een door de Sovjet-Unie gesteunde, gewelddadige staatsgreep uit.
De Koude Oorlog werd met de dag voelbaarder. In Nederland groeide de angst dat de communisten ook in West-Europa naar de macht zouden grijpen. Van communistische politici werd geëist dat zij zich uitspraken tegen de gebeurtenissen in Praag. Communisten die het verzet waren ingegaan werden tot nu toe gerespecteerd. Wie nu nog communist bleef, ging behoren tot een geminachte minderheid. Het Nederlands Auschwitzcomité, lange tijd een communistische organisatie, verkondigde nu dat de communisten de enige echte fascisten waren geweest. Uit tal van verzetsorganisaties werden communisten verwijderd.  

In Londen kwamen vertegenwoordigers van Engeland, Frankrijk en Amerika bijeen om te overleggen over de economische opbouw van Europa. Rusland protesteerde. De Benelux-landen raakten betrokken bij het overleg en het kwam tot de oprichting van het Pact van Brussel, om samen te werken op gebied van defensie. 
Steeds meer mensen probeerden Berlijn te ontvluchten.
In West-Berlijn werd massaal betoogd tegen de zich uit het oosten opdringende dictatuur.
In Oost-Berlijn werd massaal betoogd tegen wat reactionairen werd genoemd.
De Russen verscherpten de bewaking op alle goederenvervoer van en naar Berlijn. Amerikanen en Engelsen openden een ‘luchtbrug’ en brachten levensmiddelen, grondstoffen en ook kranten naar de westerse enclave. Hoewel Stalin woedend was over de bevoorrading door de lucht en de piloten zoveel mogelijk werden gehinderd, kwam het niet tot een confrontatie. Een nieuwe oorlog zag niemand zitten.

‘Palestina, haard van onrust’, kopte Panorama. ‘In het Heilige Land knallen de schoten der sluipschutters en ontploffen de bommen en handgranaten van terroristen. Zal het mogelijk zijn onder deze omstandigheden een nieuwe Joodse staat op te bouwen?’

Rotterdam-Zuid liep uit. Onder grote belangstelling meerde aan de Wilhelminakade de met graan geladen Noordam aan. Het vrachtschip bracht als eerste goederen in het kader van de Marshallhulp. Er was een plechtigheid in de Philadelphia-loods van de Holland-Amerika Lijn. De Amerikaanse ambassadeur was erbij en drie Nederlandse ministers. Nederland toonde zich verheugd met de steun uit de Verenigde Staten en wist een flink deel in de wacht te slepen doordat Drees de economische situatie nog minder rooskleurig wist voor te stellen dan die al was. 

Met de doop van de Citroën 2cv kwam er een voor velen bereikbare auto op de markt. Citroën was al voor de oorlog begonnen met de ontwikkeling van de ‘lelijke eend’. Menigeen was verrast door het veercomfort, niemand voorzag dat het vierpersoonswagentje tot een cult-auto zou uitgroeien. Het jaar 1948 bracht ook het prototype van Ferdinand Porsches 356, de première van de musical ‘Kiss me Kate’, en een contract bij Columbia Studio’s voor Marilyn Monroe na haar filmervaring als figurant en haar eerste rol in Dangerous Years
George Orwell
(Foto: Wikipedia)
George Orwell werkte aan zijn boek 1984,  de titel ontstond door de twee laatste cijfers van het jaartal te verwisselen. Hij dacht dat in de toekomst het individu de strijd tegen het totalitaire bewind zou verliezen. ‘Big Brother is watching you’  was wederom een waarschuwing tegen regimes als die van Hitler en van Stalin. ‘Big Brother’, de nooit geziene, almachtige leider. In sommige staten wordt Orwells dystopie tot op heden dicht benaderd. En ‘Big Brother is watching’ blijft nog steeds een veel gebruikte metafoor.
Daarbij wordt de samenleving nog vaak geconfronteerd met wat George Orwell ‘doublethink’ noemde: ‘the power of holding two contradictory beliefs in one’s mind simultaneously and accepting both of them’. Hoe de schrijver daarop ingaat doet enigszins met andere ogen kijken naar ‘Ministerie van Defensie’, voor wat vroeger in Nederland ‘Ministerie van Oorlog’ heette:

‘Zelfs de namen van de vier Ministeries, waardoor wij geregeerd worden, demonstreren een soort van onbeschaamdheid in hun opzettelijke verdraaiing der feiten. Het Ministerie van Vrede houdt zich bezig met oorlog, het Ministerie van Waarheid met leugens, het Ministerie van Liefde met marteling en het Ministerie van Overvloed met uithongering.
Deze tegenstellingen zijn niet toevallig, noch zijn zij het gevolg van platte huichelarij: zij zijn weloverwogen oefeningen in dubbeldunk. Want slechts door het verzoenen van tegenstellingen kan macht onbeperkt behouden worden.’

Dat het verschijnsel ‘dubbeldunk’, ook nu nog niet valt weg te denken, is zeker. Wie hedendaagse politici kritisch beluistert, wordt er doorlopend mee geconfronteerd. Amerikaanse presidentskandidaten weten tijdens debatten goed weg te komen met wat psychiaters noemen: ‘het mentale mechanisme dat mensen de perverse waarheid zodanig doet verdraaien dat die weer acceptabel wordt’. Het is dan ook niet verwonderlijk dat na Donald Trumps inauguratie er een piek is in de verkoop van Nineteen Eighty Four.  Critici zien het gelijk van Orwell in Trumps woede tegen de media en zijn foutieve beweringen over onder meer de opkomst bij zijn inauguratie en dat hij de meeste stemmen kreeg in plaats van Hillary Clinton.
‘Orwell had alleen het jaartal fout, dat moet 2017 zijn.’

 (wordt vervolgd)
nnn

Geen opmerkingen:

Een reactie posten